اگر همچنان با وجود مصرف داروها، فشار خون شما بالا است، باید به دنبال دلیل آن باشید. مواردی زیادی می‌توانند علت پایین نیامدن فشار خون با قرص باشند. عدم مصرف صحیح داروها، سندرم روپوش سفید و فشار خون مقاوم از این دلایل هستند.

در این مقاله از وبسایت دکتر امید شافع، شما را با این دلایل بیشتر آشنا می‌کنیم.

فشار خون بالا چیست؟

برای توصیف فشار خون از دو عدد استفاده می‌شود. عدد اول، نشان دهنده فشار سیستولیک است و همیشه از عدد دوم بیشتر است. فشار سیستولیک نشان دهنده نیرویی است که قلب هنگام تپیدن به عروق وارد می‎کند، تا پیوستگی جریان خون درون عروق حفظ شود.

عدد دوم نشان دهنده فشار دیاستولیک است که حاصل مقاومت عروق در برابر جریان خون است.

هر دو این اعداد بر حسب میلی‌متر جیوه (mmHg) اندازه گیری می‌شوند.

به عنوان یک راهنمایی کلی:

فشار خون مساوی یا بالاتر از 140/90 میلی‌متر جیوه، به عنوان فشار خون بالا درنظر گرفته می‌شود.

فشار خون ایده‌آل بین 90/60 میلی‌متر جیوه و 120/80 میلی‌متر جیوه است.

افرادی که فشار خونی بین 120/80 میلی‌متر جیوه و 140/90 میلی‌متر جیوه دارند، باید بیشتر مراعات کنند وگرنه ممکن است در آینده به پرفشاری خون مبتلا شوند.

با این همه باید توجه داشته باشید که فشار خون در هر فردی متفاوت است. فشاری که برای یک فرد طبیعی در نظر گرفته می‌شود، ممکن است برای شخص دیگری بالا یا پایین باشد.

فشار خون بالا اغلب باعث بروز علامت خاصی نمی‌شود، اما اگر بدون درمان باقی بماند، می‌تواند عوارض قلبی جدی را به دنبال داشته باشد.

می‌توان از داروهای مختلفی برای درمان فشار خون بالا استفاده کرد. این داروها با مکانیسم‌های مختلفی باعث کاهش فشار خون می‌شوند و براساس شرایط هر بیمار برای او تجویز می‌شوند. در بیشتر بیماران، مصرف دارو در کنار برخی تغییرات سبک زندگی، می‌تواند فشار خون را پایین بیاورد. با این حال در مواردی با مصرف دارو، همچنان فشار خون بالا باقی می‌ماند. در این موارد باید علت را پیدا کرد و درمان لازم را انجام داد.

علل پایین نیامدن فشار خون با مصرف دارو

در این قسمت، دلایل شایع پایین نیامدن فشار خون با دارو را نام می‌بریم:

سندرم روپوش سفید

بسیار از ما موقع مراجعه به پزشک عصبی و مضطرب می‌شویم. اگر شما هم اینگونه هستید، ممکن است وقتی برای چک کردن فشار خون به پزشک مراجعه می‌کنید، فشار خون شما بالا گزارش شود. این مسئله ممکن است این تصور را ایجاد کند، که فشار خون شما به طور کلی بالا است.

برای جلوگیری از این تاثیر، سعی کنید زودتر به مطب پزشک بروید. در اتاق انتظار سعی کنید نفس عمیق بکشید و خود را آرام کنید. تا جایی که ممکن است اضطراب خود را کنترل کنید. انجمن قلب آمریکا توصیه می‌کند، برای اندازه گیری فشار خون، حداقل 5 دقیقه بی حرکت در یک جا بنشینید. اگر شما یا پزشکتان به این مشکوک هستید که ممکن است فضای مطب باعث اضطراب شما ‌شود، می‌توانید به دنبال روش‌های دیگری برای کنترل فشار خون خود باشید.

عدم مصرف صحیح داروها یا تداخلات دارویی

ممکن است علت پایین نیامدن فشار خون با دارو، عدم مصرف صحیح داروها در زمان مناسب، یا مصرف دوز نادرست باشد.

همچنین بعضی از داروها ممکن است با داروهای فشار خون تداخل داشته باشند، از جمله بعضی از انواع مسکن‌ها مانند: NSAIDها، داروهای ضد بارداری خوراکی و داروهایی که برای درمان گرفتگی و احتقان بینی مصرف می‌شوند.

توصیه می‌شود در هر ملاقات با پزشک، همه داروهای مصرفی خود را به همراه داشته باشید. از مکمل‌ها، داروهای تقویتی و گیاهی هم غافل نشوید. این داروها هم می‌توانند با داروهای کنترل فشار خون، تداخل داشته باشند.

اشتباه در اندازه گیری فشار خون

گاهی اوقات، مشکل در اندازه گیری صحیح فشار خون است. عدم بستن درست کاف، عدم مهارت در کار با دستگاه‌های اندازه گیری فشار خون دستی و نامناسب بودن یا خراب بودن دستگاه‌های اندازه گیری فشار خون اتوماتیک، از دلایل اندازه گیری اشتباه فشار خون در خانه هستند.

بهتر است دستگاهی که در خانه از آن استفاده می‌کنید را همراه با خود بیاورید تا پزشک بتواند آن را بررسی کرده و نحوه صحیح استفاده از آن را به شما آموزش دهد.

 هنگام اندازه گیری فشار خون در خانه، در ابتدا اطمینان حاصل کنید که کاف  فشار خون اندازه‌ای مناسب دارد. همچنین همیشه باید پس از حداقل 5 دقیقه بی‌تحرکی فشار خون خود را اندازه بگیرید. هنگام گرفتن فشار خون، باید پشت شما به جایی تکیه داشته باشد، کف پای شما روی زمین قرار داشته باشد و بازوی شما در سطح قلب باشد، تا عدد بدست آمده بیشترین دقت را داشته باشد.

همین اتفاق ممکن است در مطب هم بیفتد. اگر فشار خون بلافاصله پس از رسیدن شما به مطب و بدون استراحت گرفته شود و یا این که کاف اندازه بازوی شما نباشد، عدد بدست آمده دقیق نخواهد بود.

بیشتر بخوانید: آشنایی با انواع بیماری‌های قلبی و عروقی

گاهی رژیم غذایی مقصر است

اگر رژیم غذایی شما حاوی سدیم بالایی باشد، ممکن است فشار خون حتی با دارو هم پایین نیاید. سعی کنید مصرف نمک را محدود کنید. همچنین باید تا حد امکان مصرف غذاهای فرآوری شده و کنسرو شده را محدود کنید. رژیم غذایی کم چربی، که حاوی سبزیجات و میوه‌ها زیادی باشد، می‌تواند به کنترل بهتر فشار خون کمک کند. اگر لازم است می‌توانید از پزشک خود یا یک متخصص تغذیه کمک بگیرید.

اضافه وزن، مصرف سیگار و کم تحرکی

باید در کنار مصرف داروهایی که پزشک تجویز کرده است، برخی عادات نادرست را هم کنار بگذارید. باید مصرف نوشیدنی‌های الکلی و سیگار را محدود کنید. اگر اضافه وزن دارید باید با ورزش کردن وزن خود را کاهش دهید.

بیماری‌های دیگری که بر فشار خون تاثیر می‌گذارند

مشکلات تیروئید، آپنه انسدادی خواب و سایر مشکلات عروقی و هورمونی می‌توانند بر فشار خون تاثیر بگذارند.

فشار خون مقاوم

فشار خون مقاوم، وضعیتی است که در آن فشار خون علیرغم مصرف داروها، بالا یا کنترل نشده باقی می‌ماند. افرادی که فشار خون مقاوم دارند، در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به عوارضی مانند: سکته قلبی و مغزی قرار دارند.

در شرایط زیر، فرد مبتلا به فشار خون مقاوم است:

• فشار خون با وجود مصرف سه نوع دارو از جمله یک داروی دیورتیک، همچنان بالاتر از حد نرمال است.
• برای کنترل فشار خون خود مجبور هستید 4 نوع داروی مختلف مصرف کنید.
• یک بیماری یا علت زمینه‌ای باعث شده است تا داروها به شما کمکی نکنند.

چه کسانی ممکن است به فشار خون مقاوم مبتلا شوند؟

• افراد بسیار مسن.
• کسانی که بیماری مزمن کلیوی دارند.
• افراد مبتلا به دیابت.
• کسانی که نژاد آفریقایی-آمریکایی دارند.

علائم فشار خون مقاوم چیست؟

فشار خون بالا به ندرت باعث ایجاد علائم می‌شود، به همین دلیل است که به آن قاتل خاموش می‌گویند. برخی افراد سال‌ها مبتلا به فشار خون بالا هستند بدون آنکه متوجه آن شوند. همانطور که گفتیم، فشار خون درمان نشده می‌تواند عوارض جدی به دنبال داشته باشد.

به همه افراد توصیه می‌شود که فشار خون خود را به طور مرتب اندازه گیری کنند. می‌توانید این کار را در خانه، به راحتی با دستگاه‌های اتوماتیک انجام دهید.

به افزایش ناگهانی فشار خون همراه با سردرد، تپش قلب، سرگیجه و تنگی نفس، بحران فشار خون می‌گویند. این بیماری یک شرایط اورژانسی است و نیاز به درمان فوری دارد.

علل فشار خون مقاوم چیست؟

علل مختلفی باعث فشار خون مقاوم می‌شود:

سبک زندگی و رژیم غذایی

موارد زیر در ابتلا به فشار خون و فشار خون مقاوم موثر هستند:

• چاقی.
• عدم تحرک بدنی
• رژیم غذایی سرشار از نمک
• مصرف زیاد الکل.

داروها

گاهی علت فشار خون مقاوم مصرف بعضی داروها است، از جمله:

• داروهای مسکن، به ویژه NSAIDها (داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی) مانند: ایبوپروفن و ناپروکسن.
• داروهای ضد احتقان
• قرص‌های ضد بارداری خوراکی
• جینسینگ، شیرین بیان یا سایر محصولات گیاهی.

علل ثانویه

گاهی اوقات علل ثانویه قابل درمان ممکن است منشا فشار خون مقاوم باشند.

نمونه‌هایی از این علل ثانویه عبارت‌اند از:

• هیپرآلدوسترونیسم اولیه: در این بیماری، مشکل در ترشح بیش از حد برخی هورمون‌ها از غده فوق کلیوی است.
• تنگی شریان کلیوی
• بیماری مزمن کلیوی.
• آپنه خواب.

علل کمتر شایع شامل فئوکروموسیتوم، تومور غده فوق کلیوی، تنگی آئورت و سندرم کوشینگ است.

بیشتر بخوانید: نظارت سرپایی فشار خون در تهران

فشار خون مقاوم چگونه تشخیص داده می‌شود؟

پزشک برای بررسی و تشخیص فشار خون مقاوم، کارهای زیر را انجام می‌دهد:

بررسی علائم و سابقه پزشکی کامل بیمار در کنار معاینه فیزیکی دقیق، اولین قدم در تشخیص علت فشار خون مقاوم است. پزشک از شما درباره زمان آغاز بیماری و درمان‌هایی که تاکنون دریافت کرده‌اید، سوال خواهد کرد. بهتر است تمام داروهایی که برای کنترل فشار خون خود مصرف می‌کنید را به همراه داشته باشید.

در معاینه فیزیکی، پزشک به دنبال نشانه‌های عوارض فشار خون در ارگان‌های مختلف بدن خواهد گشت. برای مثال، پزشک ممکن است ته چشم شما را برای بررسی شواهد رتینوپاتی ناشی از فشار خون بالا بررسی کند و یا برای بررسی وجود سوفل قلبی، به صدای قلب شما گوش دهد.

آزمایش ادرار برای بررسی سطح پروتئین و آلبومین ادرار درخواست می‌شود. در آزمایش خون، سطح گلوکز و الکترولیت‌هایی مانند سدیم و پتاسیم و سطح کراتینین خون اندازه گیری می‌شود. در آزمایش خون می‌توان به منظور غربالگری بیماری‌های غده فوق کلیوی، سطح این هورمون‌ها را اندازه گیری کرد. یکی دیگر از مواردی که در آزمایش خون بررسی می‌شود، سطح هورمون‌های تیروئیدی، برای تشخیص کم کاری یا پرکاری تیروئید است.

روش‌های تصویربرداری مانند رادیوگرافی، سی تی اسکن و ام آر آی هم ممکن است با توجه به شرایط درخواست شوند. برای مثال، آزمایش‌های تصویربرداری از کلیه‌ها ممکن است برای رد انسداد غیرطبیعی شریان‌های کلیوی درخواست شود.

در نهایت ممکن است پزشک تست خواب را برای بررسی آپنه انسدادی خواب درخواست کند.

بیشتر بخوانید: سکته مغزی (استروک) چیست؟ دانستنی‌های مفید

فشار خون مقاوم چگونه درمان می‌شود؟

تغییرات سبک زندگی می‌تواند به کنترل بهتر فشار خون کمک کند. پزشک احتمالا موارد زیر را به شما پیشنهاد خواهد کرد:

• محدود کردن مصرف نمک و الکل.
• محدود کردن استفاده از NSAIDها برای تسکین درد (به جای آن می‌توان از استامینوفن استفاده کرد).
• چند روز در هفته حداقل برای 30 دقیقه در روز فعالیت هوازی انجام دهید.
• درمان آپنه خواب

همانطور که گفتیم، علت پایین نیامدن فشار خون با قرص، می‌تواند به علت مصرف نادرست داروها باشد. در کنار موارد بالا، باید مطمئن شوید که داروهای تجویزی پزشک را در زمان صحیح و با دوز مناسب مصرف کنید. در حدود 40 درصد از موارد فشار خون مقاوم، این مسئله دخیل است.

اگر در مصرف صحیح داروها مشکل دارید، با پزشک خود صحبت کنید. برای مثال اگر پس از مصرف یک داروی خاص، دچار عارضه جانبی می‌شوید، این مسئله را با پزشک خود در میان بگذارید. پزشک ممکن است داروی شما را تغییر دهد یا دوز آن را کم یا زیاد کند. هیچوقت داروی خود را بدون مشورت با پزشک قطع نکنید.

اگر داروی خود را به درستی مصرف می‌کنید ولی همچنان فشار خون مقاوم دارید، پزشک ممکن است داروی دیگری را به داروهای شما اضافه کند. از این داروها می‌توان دیورتیک‌ها، مسدودکننده‌های کانال کلسیم و مهارکننده‌های ACE و بلوکرهای گیرنده آنژیوتانسین (ARBs) را نام برد.

عوارض فشار خون مقاوم چیست؟

فشار خون مقاوم در صورت عدم درمان، می‌تواند عوارض جدی به دنبال داشته باشد از جمله:

• حمله قلبی یا سکته مغزی. فشار خون بالا می‌تواند باعث سخت شدن و ضخیم شدن شریان‌ها (آترواسکلروز) شود که می‌تواند منجر به حمله قلبی، سکته مغزی یا سایر عوارض عروقی شود.
• آنوریسم. افزایش فشار خون می‌تواند باعث ضعیف شدن و برآمدگی رگ‌های خونی شود و آنوریسم ایجاد کند. پارگی آنوریسم باعث خونریزی شدید و تهدید کننده حیات می‌شود.
• نارسایی قلبی. برای پمپاژ خون در برابر فشار بالاتر در عروق، قلب باید سخت‌تر کار کند. این امر باعث ضخیم شدن دیواره قلب می‌شود. در نهایت، عضله قلب ضعیف شده و بیمار مبتلا به نارسایی قلبی می‌شود.
• ضخیم شدن، باریک شدن یا پاره شدن عروق خونی چشم. این عارضه می‌تواند باعث نابینایی شود.
• سندرم متابولیک. این سندرم متشکل است از گروهی از اختلالات متابولیسمی، از جمله افزایش اندازه دور کمر، تری گلیسیرید بالا، افزایش کلسترول خون، فشار خون بالا و مقاومت به انسولین. سندرم متابولیک، احتمال ابتلا به دیابت، بیماری‌های قلبی و سکته را افزایش می‌دهد.
• مشکل در حافظه یا ادراک. فشار خون بالای کنترل نشده همچنین ممکن است بر توانایی تمرکز، ادراک و حافظه هم تاثیر بگذارد.
• زوال عقل. باریک یا مسدود شدن شریان‌ها به دنبال فشار خون بالا، می‌تواند جریان خون به مغز را محدود کند و منجر به نوع خاصی از زوال عقل، به نام زوال عقل عروقی شود.