گاهی زخم‌هایی در پوست انسان ایجاد می‌شوند که ممکن است عفونی شوند و بهبودی آن‌ها طول بکشد.  اغلب این زخم‌ها روی پاها و انگشتان پا دیده می‌شوند. افراد مبتلا به دیابت که نوروپاتی دارند بیشتر در معرض ابتلا به این زخم‌ها هستند. این زخم‌ها می‌توانند عفونی شوند. بهبود زخم ممکن است شامل درمان‌های غیر جراحی و جراحی باشد. در ادامه تمامی اطلاعاتی که لازم باشد تا درمورد زخم پا بدانید، آورده شده است. با ما همراه باشید.

منظور از زخم پا چیست؟

 منظور از زخم پا، یک زخم ساده یا زخم باز است که بهبود نمی‌یابد یا مدام عود می‌کند. عارضه‌ای به نام نوروپاتی که باعث ازدست‌دادن احساس در پا می‌شود از عمده دلیل ایجاد زخم پا در افراد دیابتی است. خراش، بریدگی یا سوراخ در پوست فرد می‌تواند به زخم تبدیل شود، اما اگر فرد مبتلا به نوروپاتی باشد، ممکن است نداند که چنین زخمی وجود دارد.

زخم پا می‌تواند منجر به عفونت شود. گاهی اوقات، عفونت از بین نمی‌رود و در صورت عدم درمان به‌موقع ممکن است لازم باشد بخشی از پا یا انگشت پا را با جراحی قطع کنند.

چه کسانی بیشتر از سایرین به زخم پا مبتلا می‌شوند؟

زخم پا و همچنین انگشتان ممکن است برای بسیاری از افراد اتفاق بیفتد، اما  اگر فرد بیماری چشمی، کلیوی یا قلبی مرتبط با دیابت دارد، در معرض خطر بیشتری نیز قرار خواهد گرفت. حدود 15 درصد از افراد مبتلا به دیابت دچار زخم می‌شوند که معمولاً در پایین پا قرار دارد. برخی از این افراد به دلیل عوارض در بیمارستان بستری خواهند شد.

همچنین در صورت داشتن هر یک از شرایط زیر در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به زخم پا هستید:

• مشکلات گردش خون
• بیماری قلبی
• چاقی
• وضعیت پا مانند انگشت چکشی
• بیماری کلیه
• سبک زندگی ناسالم، مانند استفاده از تنباکو و الکل نیز می‌تواند خطر ایجاد زخم در پاها یا انگشتان پا را افزایش دهد.

چه عواملی باعث زخم پا می‌شوند؟

دلایل زیادی وجود دارد که ممکن است فرد به زخم پا مبتلا شود. شایع‌ترین علل عبارت‌اند از:

• نوروپاتی ناشی از دیابت.
• سلولیت
• ضربه به پا یا انگشت پا
• گردش خون ضعیف (ناشی از شرایط مختلف)
• بیماری شریانی محیطی
• شکل غیرمعمول انگشتان پا
• پیاده‌روی غیرمعمول که فشار زیادی به یک قسمت از پا یا انگشت پا وارد می‌کند.

زخم‌های پا چه ویژگی‌هایی دارند؟

زخم‌های باز در پوست فرد هستند که می‌توانند تقریباً هر شکلی را به خود بگیرند. برخی از اشکال بیشتر از بقیه در قسمت‌های خاصی از بدن رایج است.

رنگ زخم پا و انگشت پا متفاوت است. رایج‌ترین رنگ‌ها عبارت‌اند از:

• رنگ زرد
• رنگ صورتی
• قرمز
• خاکستری
• مشکی

اگر زخم سیاه باشد، به این معنی است که سلول‌های بافت‌ها مرده‌اند. در این حالت به آن بیماری نکروز (گانگرن) می‌گویند.

از کجا متوجه شویم که زخم پا داریم؟

هنگامی که زخم روی پا یا انگشت پا شروع به ایجاد می‌کند، ممکن است متوجه تغییراتی در پوست خود شوید مانند:

• پوست خشک و ترک‌خورده
• پوسته‌ زدن
• سرخی
• بثورات

با بدتر شدن زخم، این علائم گسترده‌تر، طولانی‌تر و عمیق‌تر می‌شود، حتی گاهی اوقات تا استخوان پا نیز پیشروی می‌کند. در مراحل پیشرفته ممکن است موارد زیر را مشاهده کنید:

• وجود پینه
• یک هاله (حلقه) در اطراف مرکز زخم که سخت‌تر از پوست اطراف آن احساس می‌شود.
• تغییر رنگ به قهوه‌ای
• بوی بد که از زخم نشات می‌گیرد.

 انواع زخم پا چگونه تشخیص داده می‌شوند؟

پزشک می‌تواند بر اساس مشاهدات زیر، نوع زخم را تشخیص دهد:

• ظاهر زخم
• محل زخم
• مرزهای بین زخم و قسمت سالم پا
• ظاهر پوست اطراف

برای اینکه بفهمند زخم دقیقاً چقدر عمیق است و ببینند که آیا باعث عفونت در استخوان مجاور شده است، ممکن است موارد زیر تجویز شوند:

• ام‌آرآی
• سی‌تی‌اسکن
• اشعه ایکس

انواع زخم پا

دو نوع زخم می‌تواند روی پاها و انگشتان پا تأثیر بگذارد که شامل زخم‌های نوروتروفیک (مربوط به دیابت) و زخم شریانی (ایسکمیک) هستند.

زخم‌های نوروتروفیک چیست؟

زخم‌های نوروتروفیک عمدتاً در افراد مبتلا به دیابت رخ می‌دهند، این زخم‌ها را می‌توان در هرجایی از پاهای فرد یافت، اما معمولاً در قسمت‌هایی از پا و انگشتان پا که بیشترین حساسیت را به وزن دارند (نقاط فشار) ایجاد می‌شوند. زخم‌های نوروتروفیک باعث درد نمی‌شوند. اما اگر به‌موقع درمان نشوند، می‌توانند جدی باشند. زخم نوروتروفیک می‌تواند به هر یک از رنگ‌های زیر بروز کند:

• رنگ صورتی
• قرمز
• رنگ قهوه‌ای
• مشکی

بیشتر بخوانید: درمان واریس

زخم شریانی چیست؟

بیماری خاصی به نام بیماری شریانی محیطی می‌تواند جریان خون را در اندام‌های فرد کاهش دهد. هنگامی که این اتفاق می‌افتد، بافت پای فرد ممکن است شروع به مردن کند. زخم‌هایی که از کاهش جریان خون ایجاد می‌شوند، زخم شریانی نامیده می‌شوند.

کلمه شریانی به معنای “مربوط به عروق” است. شریان‌ها رگ‌های خونی هستند که خون را از قلب به سایر قسمت‌های بدن از جمله پاها و انگشتان پا منتقل می‌کنند. هرکسی ممکن است به زخم شریانی مبتلا شود، اما افرادی که سیگار می‌کشند یا دیابت، فشارخون بالا یا کلسترول بالا دارند در معرض خطر بیشتری هستند.

بر خلاف زخم‌های نوروتروفیک، زخم‌های شریانی می‌توانند در بسیاری از قسمت‌های بدن فرد ایجاد شوند، از جمله:

• روی پاشنه‌های پا
• روی نوک انگشتان
• بین انگشتان پا (جایی که انگشتان پا به هم ساییده می‌شوند).
• قسمت‌های استخوانی پا و انگشتان پا که به ملحفه تخت، جوراب یا کفش ساییده می‌شوند.
• بستر ناخن (اگر ناخن پا پوست فرد را ببرد، اگر ناخن پا به‌شدت کوتاه شده باشد یا اگر ناخن در پا فرورفته باشد).

زخم‌های شریانی معمولاً به یکی از رنگ‌های زیر هستند:

• رنگ زرد
• رنگ قهوه‌ای
• خاکستری
• مشکی

این نوع زخم‌ها خونریزی ندارند. زخم‌های شریانی به طور معمول بسیار دردناک هستند، به‌خصوص در شب.

زخم پا چگونه درمان می‌شود؟

درمان تمام زخم‌ها با مراقبت دقیق از پوست و پا آغاز می‌شود. بررسی پوست فرد بسیار مهم است. تشخیص و درمان زودهنگام زخم پا و انگشت پا می‌تواند به فرد در جلوگیری از عفونت و جلوگیری از بدتر شدن زخم کمک کند.

هدف از درمان زخم پا یا انگشت پا، التیام زخم و تسکین هرگونه درد است. برنامه درمانی بر اساس شرایط پزشکی که باعث ایجاد زخم شده است، متفاوت خواهد بود. اگر نتوانید علت زخم خود را بیابید، احتمالاً پس از درمان عود می‌کند.

درمان‌های جراحی و غیر جراحی برای این بیماری و انگشت پا وجود دارد. برای زخم پا و انگشت پا در مراحل اولیه، درمان‌های غیر جراحی ممکن است مؤثر واقع شوند. زخم‌های پیشرفته‌تر (به‌ویژه آنهایی که عفونی هستند) ممکن است نیاز به جراحی داشته باشند.

درمان‌های غیر جراحی زخم پا عبارت‌اند از:

مراقبت از زخم موضعی (زخم‌ها در صورت پوشاندن و مرطوب نگه‌داشتن آنها، خطر کمتری برای عفونت دارند و سریع‌تر بهبود می‌یابند.)

• آنتی‌بیوتیک‌ها
• داروهای ضد پلاکت یا ضدانعقاد
• لباس‌های فشرده
• برداشتن فشار از ناحیه زخم با پوشیدن گچ، یک کفش خاص یا بریس. ممکن است لازم باشد از عصا یا ویلچر استفاده کنید.

درمان‌های تهاجمی و جراحی عبارت‌اند از:

• حذف بافت عفونی
• اگزوستکتومی پلانتار (برداشتن قسمت‌هایی از کف پا)
• افزایش طول تاندون آشیل (کشش تاندون)
• استئوتومی متاتارس (استخوان متاتارس شست پا بریده شده و مجدداً تراز می‌شود)
• تراشیدن یا برداشتن استخوان‌ها
• تنوتومی (برداشتن بافت اسکار یا زخم)
• جراحی ترمیمی با استفاده از پیوند پوست

بیشتر بخوانید: درمان واریس مچ پا

چگونه از زخم پا مراقبت کنیم؟

پزشک ممکن است به فرد یاد دهد که چگونه از زخم‌های خود در خانه مراقبت کنید. این مراقبت‌ها شامل:

1. ناحیه آسیب‌دیده را به‌آرامی با صابون شستشو دهید.
2. زخم را تمیز و خشک نگه دارید.
3. بانداژها را طبق دستور پزشک معالج تعویض کنید.
4. داروهای تجویز شده را طبق دستور مصرف کنید.
5. به مقدار زیاد مایعات بنوشید. از پزشک خود بپرسید که چه مقدار آب باید در روز بنوشید.
6. طبق توصیه پزشک، از یک رژیم غذایی سالم پیروی کنید.
7. به طور منظم و تحت نظارت پزشک خود ورزش کنید.
8. کفش مناسب بپوشید.
9. طبق دستورالعمل از پوشش‌های فشاری استفاده کنید.

چگونه می‌توانیم خطر ابتلا به زخم پا را کاهش دهیم؟

دیابت خود را مدیریت کنید. اگر دیابت دارید باید کفش مناسب بپوشید و هرگز پابرهنه راه نروید. درکل پوشیدن کفش و جوراب مناسب برای حفظ سلامت پا امری ضروری است.

هر روز پاهای خود و همچنین بالا و پایین پاها و نواحی بین انگشتان خود را بررسی کنید. به دنبال هرگونه تاول، بریدگی، ترک، خراش یا زخم‌های دیگر باشید. همچنین قرمزی، افزایش گرما، ناخن‌های زیر پا، میخچه و پینه را بررسی کنید. در صورت لزوم از یک آینه برای مشاهده  پای خود استفاده کنید. اگر دیدن آن دشوار است، از یکی از اعضای خانواده بخواهید که به محل زخم نگاه کند. در صورت مشاهده هرگونه مشکل فوراً به یک پزشک مراجعه کنید.

فشارخون خود را مدیریت کنید. با تغییر رژیم غذایی، سطح کلسترول و تری گلیسیرید خود را کنترل کنید. نمک را در رژیم غذایی خود محدود کنید.

به طور مکرر از ناخن‌های پا مراقبت کنید. ناخن‌های پای خود را بعد از حمام، زمانی که نرم هستند کوتاه کنید. ناخن‌های پا را مستقیماً کوتاه کنید و با سوهان ناخن صاف کنید. مراقب ناخن‌های فرورفته پا باشید. وزن سالم را  خود را حفظ کنید. حتی ورزش‌کردن نیز به می‌تواند به‌سلامت پا کمک کند.

سؤالات متداول در مورد زخم پا

چه زمانی نیاز است که به پزشک مراجعه کنیم؟

اگر دیابت دارید، باید به طور منظم توسط متخصص چک شوید. چه دیابت داشته باشید چه نباشید، در صورت مشاهده زخم در پا یا انگشت پا، باید فوراً به پزشک مراجعه کنید. در صورت عدم درمان، ممکن است عفونی شود و منجر به عوارضی مانند قطع عضو شود.

آیا زخم پا مسری است؟

پاسخ منفی است. زخم پا مانند سایر بیماری‌های پا نیست که ممکن است از فردی به فرد دیگر منتقل شود. فرد نمی‌تواند زخم پا یا انگشت پا را به شخص دیگری منتقل کنید و یا از آن بگیرید.

چه مدت طول می‌کشد تا یک زخم بهبود یابد؟

ممکن است هفته‌ها تا ماه‌ها طول بکشد تا یک زخم بهبود یابد (با درمان).