آنژیوگرافی چیست ؟
آنژیوگرافی در لغت به معنی دیدن رگها است. در عمل نیز این روش تشخیصی برای دیدن عروق شریانی بصورت زنده و مستقیم استفاده میشود. وقتی در مورد آنژیوگرافی صحبت میکنیم عموما دیدن عروق کرونر در ذهن می آید. اما واقعیت این است که آنژیوگرافی برای دیده شدن عروق شریانی در هر جایی از بدن قابل استفاده است.
در این نوشتار آنژیوگرافی عروق کرونری مورد بحث قرار میگیرد و آنژیوگرافی سایر اعضا مثل پا، مغز و غیره در مقالات بعدی بحث میشود.
در این شکل آناتومی عروق کرونری سمت چپ و راست نشان داده شده. عمده جریان خون از عروق سمت چپ (left coronary artery) تامین میشود.
آنژیوگرافی عروق کرونر چگونه انجام میشود؟
برای دیدن رگهای کرونری باید در داخل آنها از ماده خاصی که برای اشعه ایکس سایه می اندازد تزریق کنیم. به این ماده که مایع و تقریبا بی خطر میباشد ماده حاجب گفته میشود.
ماده حاجب باید داخل عروق کرونری تزریق شود تا عروق در مدت کوتاهی از این مایع پر شوند و سایه ایجاد شده در تابش اشعه ایکس تصویری ایجاد میکند که قسمت داخلی رگ، یعنی جایی که خون در آن جریان دارد را بصورت کامل نشان میدهد.
هر گونه تنگی یا اتساع رگ در هر قسمتی دیده میشود. ماده حاجب توسط وسیله ای که شکل “نی” دارد بنام کاتتر داخل عروق کرونر تزریق میشود. برای رسیدن به عروق کرونر از یک سیم منعطف استفاده میشود. ورود سیم و کاتتر از سرخرگ دست یا پا انجام میگیرد.
نمای آنژیوگرافیک عروق سمت چپ قلب. حرف “A” عروق قلب را نشان میدهد و حرف “B” کاتتر که با تزریق ماده حاجب عروق را نشان میدهد. در این نما عروق کرونر چپ تنگی یا انسداد ندارند.
نمای شماتیک از تصویر بالا.
تصویر ترکیبی از نمای آنژیوگرافیک و تصویر شماتیک برای بررسی و درک بهتر تصویر آنژیوگرافی
یک نمای آنژیوگرافی از رگهای سمت چپ قلب که تنگی شدید (پیکان قرمز) در رگ LAD را نشان میدهد.
مزایای آنژیوگرافی از دست :
- امکان ترخیص زودتر
- احتمال پایین ایجاد عوارض مهم عروقی
- راحتی بیمار و امکان فعال بودن بعد از آنژیوگرافی
مزایای آنژیوگرافی از پا:
- دسترسی به رگ بزرگتر
- امکان استفاده از وسایل خاص تر و با سایز بزرگتر در صورت نیاز به آنژیوپلاستی پیچیده
- عدم وجود اسپاسم رگ در این محل
معایب آنژیوگرافی از دست:
- احتمال بالاتر ایجاد اسپاسم داخل عروقی
- امکان استفاده از وسایل قطورتر کمتر است در نتیجه برای آنژیوپلاستی های پیچیده کاربرد کمتری دارد
معایب آنژیوگرافی از پا:
- احتمال ایجاد خونریزی
- احتمال ایجاد عوارض خطرناک عروقی
- نیاز به بی حرکتی برای چند ساعت
آنژیوگرافی از دست یا پا؟
محل گرفتن رگ برای ورود به سیستم شریانی بسیار مهم است. معمولا از دست یا پا این رگ گرفته میشود. مزایا و معایب گرفتن رگ از دست یا پا در زیر شرح داده شده است.
انجام آنژیوگرافی از دست توسط دکتر امید شافع
آیا آنژیوگرافی قلب لازم است؟ اگر پزشک شما بر اساس وضعیت بالینی و سایر تستها مثل تست ورزش، اسکن قلب، سیتی آنژیوگرافی و اکوکادیوگرافی به این نتیجه برسد که احتمال بالای گرفتگی عروق برای شما وجود دارد برای تعیین محل گرفتگی رگ، تعداد عروق درگیر و درمان توسط آنژیوپلاستی (باز کزدن رگ با استنت و بالن) حتما باید آنژیوگرافی شوید.
آمادگی قبل از آنژیوگرافی چه هستند؟
قبل از انجام آنژیوگرافی باید داروهای خاصی قطع شوند. داروهای ضد انعقاد خوراکی مثل وارفارین یا ریواروکسابان باید قطع گردند. بر حسب علت استفاده این داروها بیمار باید از چند روز قبل در بیمارستان بستری شود تا داروهای ضد انعقاد تزریقی برایش شروع گردد.
متفورمین از حداقل روز قبل از آنژیوگرافی باید قطع گردد.
اگر قرار است از پا آنژیوگرافی شوید باید محل کشاله ران بدون مو باشد و تحت اصلاح قرار گیرد.
بررسی عملکرد کلیه و سطح کراتینین خون بسیار مهم است. سطح هموگلوبین نیز باید چک شود. سابقه آلرژی و همچنین خونریزی داخلی باید به اطلاع پزشک رسانده شود.
بعد از آنژیوگرافی باید:
به محل رگ گیری باید توجه خاصی نمایید. بهتر است از محل رگ گیری کار نکشید و خیلی آنرا حرکت ندهید. در صورت وقوع خونریزی یا وجود توده ضرباندار ودردناک در محل رگ گیری فورا به پزشک مراجعه کنید.
معمولا تا 48 ساعت بعد از آنژیوگرافی بدون عارضه و موفق انجام استحمام بدون مانع است.
بطور خلاصه…
آنژیوگرافی یک تکنیک بسیار دقیق برای دیدن عروق شریانی است که اگر توسط یک پزشک ماهر در مرکز با استانداردهای بالا انجام گیرد تقریبا بدون عارضه خواهد بود.
