افراد زیادی دچار رگ‌های متورم و واریسی هستند. واریس ممکن است باعث شود فرد پاهای خود دچار درد ، احساس سنگینی، خارش و تورم شود. این مشکلات به دلیل تجمع خون در اطراف پاها ایجاد می‌شوند.

واریس چیست؟ 

خون از قلب از طریق شریان‌ها (سرخرگ‌ها) به بقیه بدن تلمبه شده و از طریق سیاهرگ‌ها (وریدها) به قلب باز می‌گردد. خون به واسطه پمپاژ قلب و در اثر فشاری که توسط عضلات پا، که در هنگام راه رفتن و حرکت دادن مچ پا بر آن وارد می‌شود، به قلب بازگردانده می‌شود.

در سیاهرگ‌ها، دریچه‌های یک طرفه‌ای وجود دارد که از برگشت خون به سمت انگشتان پا جلوگیری می‌کنند. این دریچه‌ها ممکن است ضعیف شوند و یا آسیب ببیند. در صورت بروز این اتفاق، رگ‌ها آنقدر متورم می‌شوند (رگ‌های واریسی) که خون به سمت بافت پوست رانده می‌شود. فشار داخل سیاهرگ‌ها بیشتر از فشار داخل شریان‌ها شده، خون به سمت عقب برگشت پیدا کرده و در سیاهرگ‌ها جمع می‌شود. این باعث می‌شود که سیاهرگ‌ها متورم و بزرگ شوند. همچنین ممکن است باعث شود قوزک پا متورم شده و لکه‌های قهوه‌ای رنگی روی پاها ظاهر شود.

علل و عوامل خطر واریس 

واریس ممکن است به خاطر از بین رفتن خاصیت ارتجاعی رگ‌ها و دریچه‌های آن‌ها، در اثر بالا رفتن سن و یا در نتیجه برخی بیماری‌ها رخ دهد. بعضی از افراد به نحوی، به صورت مادرزادی مستعد این مشکل هستند، به عنوان مثال دچار نقائص مادرزادی در دریچه‌های رگ‌های خود هستند.

بارداری 

بارداری نیز می‌تواند باعث ایجاد واریس شود. در دوران حاملگی، حجم خون در بدن افزایش می‌یابد، اما جریان خون از پاها به سمت لگن کاهش پیدا می‌کند تا بتواند گردش خون لازم برای کودک را فراهم کند که این باعث ایجاد واریس می‌شود.

هورمون‌های زنانه

برخی از هورمون‌های زنانه ممکن است باعث شوند دیواره رگ‌ها شل شوند که این مشکل را تشدید می‌کند. (به همین دلیل، زنان بیشتر از مردان مستعد ابتلا به واریس هستند).

چاقی

چاقی یکی دیگر از عوامل موثر در ایجاد واریس در پاها است. وزن بیشتر باعث می‌شود فشار بیشتری به رگ‌ها وارد شده و موجب می‌شود رگ‌ها بیشتر از حدی که باید کار کنند. افرادی که شغل آنها مستلزم نشستن یا ایستادن‌های طولانی مدت است نیز در معرض خطر ابتلا به واریس قرار دارند.

علل دیگر 

سایر علل و عوامل خطر احتمالی ابتلا به واریس عبارتند از:

• سابقه خانوادگی
• مصرف قرص‌های ضد بارداری
• یائسگی
• هورمون درمانی برای یائسگی
• پوشیدن لباس‌های تنگ، به خصوص شلوار، لباس زیر و کفش‌های تنگ به صورت مکرر
• بیماری‌های مختلف قلب، کبد یا سیستم گردش خون

واریس و پا درد

بارزترین علامت ابتلا به واریس در پاها، بزرگ شدن و قابل مشاهده شدن خود رگ‌ها است. همچنین ممکن است در پاهایتان درد داشته باشید، پاها متورم به نظر برسند و یا دچار خارش شوند.

اگر مشکل شدید شود، ممکن است در اثر ایستادن یا نشستن‌های طولانی، دچار درد در پاها شوید. پوست نیز ممکن است کم کم ضخیم و سفت شده و ممکن است فرد دچار زخم‌هایی بخصوص در اطراف مچ پا شود.

تشخیص واریس 

اگر در رگ‌های واریسی خود احساس درد، سنگینی یا خارش می‌کنید ، به پزشک خود مراجعه کنید. ثبت روزانه علائم، از جمله بهتر یا بدتر شدن علائم و زمان بروز آن‌ها در طول روز نیز ممکن است مفید باشد.

به یاد داشته باشید که قبل از مراجعه به پزشک، اگر به ناخن‌های انگشتان پای خود لاک زده‌اید، آن را پاک کنید.

در زمان مراجعه به پزشک، لازم است پزشک:

• در مورد علائم و مدتی که بیمار دچار این مشکلات است از او سوال کند.
• نواحی پایینی پاهای بیمار را معاینه کند.

ممکن است برای بررسی سایر بیماری‌هایی که می‌توانند مشکلاتی برای پاها ایجاد کنند، از جمله دیابت و کم خونی نیز آزمایشاتی انجام شود.

اگر رگ‌های واریسی خونریزی پیدا کنند، پزشک باید سریعاً بیمار را به یک متخصص قلب و عروق ارجاع دهد. همچنین اگر رگ‌های واریسی سخت و دردناک شده و یا باعث تغییر رنگ یا خارش و اگزما در پوست شده باشند، نیز پزشک باید بیمار را به یک متخصص قلب و عروق ارجاع دهد. این علائم ممکن است نشانه مشکلاتی در جریان خون در پاها باشند، بنابراین لازم است بررسی شوند.

اگر پزشک بیمار را به یک متخصص عروق ارجاع دهد، احتمالاً برای تشخیص واریس، سونوگرافی دوپلکس انجام خواهد شد. در این نوع سونوگرافی از امواج صوتی با فرکانس بالا، برای ایجاد تصاویری از رگ‌ها و جریان خون در پاها استفاده می‌شود.

چه درمان‌هایی برای واریس انجام می‌شود؟ 

روش‌های مختلف و زیادی برای درمان واریس وجود دارد. از جمله این روش‌ها می‌توان موارد زیر را نام برد:

جراحی واریس

جراحی واریس یک جراحی حداقل تهاجمی است که در آن رگ‌های آسیب‌دیده را مسدود و یا خارج می‌کنند تا خون به جای آن‌ها، به رگ‌های سالم هدایت شود. این عمل ممکن است به روش سنتی یا با روش‌های جدیدتر جراحی‌های داخل وریدی (endovenous) انجام شود.

انواع جراحی‌ها و تکنیک‌های داخل وریدی عبارتند از:

• انسداد و بیرون کشیدن رگ
• ناحیه‌ای از رگ که دچار واریس است را مسدود کرده و خارج می‌کنند

انسداد حرارتی رگ 

در این روش با اعمال گرما به داخل رگ آن را مسدود می‌کنند.

فوم اسکلروتراپی تحت هدایت سونوگرافی

در این روش یک ماده شیمیایی به نام اسکلروزانت برای تولید نوعی فوم (کف) با هوا یا گاز دیگری مخلوط می‌شود. این فوم به داخل ورید تزریق می‌شود. برای هدایت فوم به محل مناسب از سونوگرافی استفاده می‌شود. اسکلروزانت موجود در کف اسکارهایی در داخل ورید ایجاد می‌کند که منجر به بسته شدن آن می‌شود.

انسداد و بیرون کشیدن رگ 

در این روش رگ واریسی مسدود شده و بیرون کشیده می‌شود.

درمان فشرده‌سازی با (باند یا جوراب‌های مخصوص) واریس

اگر در تامین خون پاها مشکلی وجود نداشته باشد، فشرده‌سازی ممکن است روش مناسبی برای کاهش ورم و علائم واریس در پاها باشد.

در روش فشرده‌سازی با اعمال فشار بر پاها، خون‌رسانی بهبود پیدا می‌کند. ساده‌ترین راه انجام این روش، پوشیدن جوراب‌، ساق یا جوراب شلواری‌های مخصوص واریس است.

فشرده‌سازی راه حلی دائمی برای درمان واریس نیست اما اگر هیچ کدام از دیگر روش‌های درمانی برای فرد مناسب نباشند، استفاده از این روش ممکن است مفید باشد.

بارداری و روش فشرده‌سازی 

اگر خانم بارداری دچار واریس شده باشد، پزشک درباره تأثیر بارداری بر واریس برای او توضیح داده و ممکن است از او بخواهد از جوراب واریس استفاده کند. روش دیگری برای درمان واریس در دوران بارداری توصیه نمی شود.

تغییر سبک زندگی برای واریس

ایجاد تغییرات سالم در سبک زندگی ممکن است به کاهش علائم واریس کمک کند:

• وزن سالم خود را در محدوده وزن سلامتی نگه دارید.
• حداقل سه بار در هفته ، ورزش‌هایی سبک تا متوسط ​​ انجام دهید ، مثلاً به مدت 30 دقیقه شنا یا پیاده‌روی کنید.
• از ایستادن برای مدت طولانی خودداری کنید.
• از حمام‌های داغ اجتناب کنید.

آیا جلوگیری از واریس امکان پذیر است؟

برای جلوگیری از واریس در اثر افزایش سن، کار زیادی نمی‌توان انجام داد ، خصوصاً اگر کسی از لحاظ ژنتیکی مستعد ابتلا به واریس باشد. با این وجود با انجام بعضی اقدامات می‌توان شدت واریس را به حداقل رساند. بعضی افراد ممکن است با کاهش وزن و بیشتر ورزش کردن بتوانند کاملا از ابتلا به واریس پیشگیری کنند.

در صورت امکان ، سعی کنید از نشستن یا ایستادن‌های بیش از حد طولانی خودداری کنید. اگر شغل شما مستلزم آن است که تمام روز پشت یک میز بنشینید، سعی کنید هر ساعت چند لحظه‌ای از جای خود بلند شده و حرکت کنید.