رگ‌های ما خون را از سراسر بدن به قلب باز می‌گردانند. هنگامی که جریان خون برخلاف نیروی جاذبه باشد، دریچه‌های کوچکی در رگ‌ها برای جلوگیری از به عقب برگشتن جریان خون باز و بسته می‌شوند. با این حال گاهی اوقات این دریچه‌ها ضعیف شده و این امر امکان حرکت جریان خون به سمت عقب و تجمع در عروق را فراهم کرده و باعث به وجود آمدن بیماری واریس می‌گردد. همه ما با رگ‌های واریسی که در پاها شکل می‌گیرند آشنایی داریم اما در ناحیه لگن، رحم، و واژن نیز رگ‌هایی وجود دارند که ممکن است به طوری مشابهی تحت تاثیر قرار بگیرند. واریس واژن در 10 درصد از زنان باردار  شایع است. گاهی اوقات علائم در زنانی که هیچگاه باردار نبوده‌اند نیز پدیدار می‌شود. افزایش استروژن و پروژسترون و وزن فرزند معمولاً در نارسایی وریدی و بروز علایم واریس در پاها و ناحیه واژن نقش دارند. با هر بارداری اضافی، علائم معمولاً زودتر رخ داده و قابل ملاحظه‌تر می‌شوند. روش‌های درمانی مختلفی وجود دارند که در حین مشاوره با یک متخصص واریس به شما ارائه می‌گردند.

واریس واژن چیست؟

واریس واژن شامل ورم‌هایی در لبه‌های خارجی واژن می‌باشد. این ورم‌ها در اثر تجمع خون در رگ ها ایجاد می‌شوند.

این امر موجب تورم و بروز برآمدگی‌های بنفش و آبی رنگ می‌شود، که شبیه به برآمدگی‌هایی هستند که در پاها به وجود می‌آیند. هورمون پروژسترون بارداری دیواره‌های رگ‌ها را ضعیف کرده و جریان خون به آن ناحیه موجب تورم می‌گردد. علاوه بر این فشار فرزند در حال رشد می‌توانند مانع حرکت خون از این ناحیه و در نتیجه جمع‌شدگی خون گردد.

علاوه بر ظاهر غیر جذاب، واریس واژن می‌تواند موجب ناراحتی و درد در واژن شود. این بدین دلیل است که رگ در خارج کردن مواد زائد و دی اکسید کربن از بافت واژن دچار مشکل می‌شوند و منجر به تجمع مواد می‌شود. واریس واژن هیچ مشکلی برای فرایند زایمان ایجاد نمی‌کند و چند روز پس از تولد فرزند ناپدید می‌شود. با اینکه رگ‌های واریسی که ابتدا در حین بارداری بوجود می‌آیند اغلب پس از زایمان بهبود می‌یابند، اما برای برخی زنان این مشکل باقی می‌ماند. در زنان مبتلا به واریس واژن احتمال ابتلا به واریس در پاها نیز بیشتر است. با این حال، برخی زنان مبتلا به واریس واژن هیچگاه دچار رگ‌های واریسی پا نشده‌اند.

علت واریس واژن در بارداری چیست؟

 در دوران بارداری به علت افزایش حجم خون و کاهش سرعت گردش خون در اندام‌های پایینی بدن ریسک بروز واریس واژن بسیار افزایش پیدا می‌‌کند. کاهش گردش خون در این قسمت می‌تواند فشار زیادی را به عروق بدن وارد کنند و به این ترتیب عروق ناحیه واژن متورم و برجسته می‌شوند و به رنگ بنفش یا آبی دیده خواهد شد و دقیقاً شبیه عروق واریسی پا خواهند بود. در بخش زیر به توضیح واریس واژن و به دنبال آن تغییرات طبیعی که در دوران بارداری در بدن به وجود می‌آیند اشاره می‌کنیم:

• عروق خونی وظیفه برگرداندن خون از سراسر بدن به قلب را بر عهده دارند. از آن جایی که خون باید بر خلاف نیروی جاذبه به عقب برگردد دریچه‌های کوچک درون عروق باز و بسته می‌شوند تا از برگشت خون به عقب جلوگیری شود. گاهی اوقات این دریچه‌ها ضعیف می‌شوند و این امر باعث می‌شود خون به عقب برگردد و درون رگ‌ها جمع شود و منجر به واریسی شدن رگ‌ها شود. احتمالاً شما با مفهوم واریسی شدن رگ‌های درون پا آشنایی دارید اما این رگ‌های واریسی می‌توانند در ناحیه لگن و واژن، تخمدان، رحم و بخش خارجی اندام تناسلی به وجود بیایند. از واریس واژن در ناحیه لگن اغلب تحت عنوان سندروم انسداد لگن یا اختلال در گردش خون عروق ناحیه لگن یاد می‌‌شود.
• افزایش میزان خون رسانی به واژن باعث بروز تورم عروق خواهد شد.
• افزایش فشار حاصل از رشد جنین باعث می‌‌شود که میزان برگشت خون از این ناحیه کند شود و به این ترتیب خون در این ناحیه جمع خواهد شد.

 علائم و نشانه‌های واریس واژن چیست؟

• واریسی شدن عروق واژن که از این اختلال تحت عنوان واریس واژن یاد می‌شود به تورم بخش خارجی لبه واژن گفته می‌شود که به علت تجمع خون درون رگ‌ها به وجود می‌آید. علاوه بر آن که واریس واژن بر روی ظاهری ناحیه تاثیرات منفی می‌گذارد می‌تواند باعث بروز درد و ناراحتی در واژن نیز شود.
• در برخی از زنان باردار واریسی شدن عروق واژن در اطراف واژن درون ران و اطراف آن به خوبی قابل مشاهده است اما برخی دیگر هیچ گونه نشانه و علامت قابل مشاهده ندارند اما دچار درد می‌‌شوند.
• درد در ناحیه لگن و پایین کمر که تحت عنوان درد مبهم توصیف می‌شود شایع ترین علامتی است که زنان باردار دچار واریس واژن تجربه می‌کنند. معمولاً درد این ناحیه در طول روز و به دنبال ایستادن یا نشستن به مدت طولانی بدتر می‌شود و باعث تشدید وضعیت ایجاد شده خواهد شد.
• درد می‌تواند در روابط جنسی و حتی قبل و در طول دوران قاعدگی نیز به وجود بیاید.
• واریسی شدن عروق ناحیه لگن می‌تواند باعث نیاز به دفع مکرر ادرار شود.
• جنبه‌های روحی واریسی شدن واژن نیز فاکتوری است که نباید نادیده گرفته شود زیرا می‌تواند باعث بروز اضطراب و افسردگی شود به همین دلیل مراجعه به پزشک و درمان این اختلال کاملاً ضروری است.

 خاطر نشان می‌کنیم که واریس واژن معمولاً هیچ گونه مشکلی را در فرایند زایمان به وجود نمی‌آورد و اغلب طی مدت ۶ هفته پس از تولد جنین از بین خواهد رفت. میزان گردش خون در این عروق کم است به همین دلیل حتی اگر دچار خونریزی شوید کنترل خونریزی بسیار راحت خواهد بود. مثل همیشه به شما توصیه می‌کنیم که برای آرامش خاطر خود و اطمینان از عدم بروز مشکلات جدی به پزشک مراجعه کنید تا از سلامت خود اطمینان حاصل نمایید و اگر مشکلی وجود داشت بتوانید در همان مراحل اولیه به درمان آن بپردازید.

چه اشخاصی در خطر ابتلا به این مشکل هستند؟

عامل خطر اصلی برای زنان، بارداری  است. در واقع این وضعیت در زنانی که باردار نبوده‌اند بسیار نادر بوده و اغلب در زنانی که دو بار یا بیشتر بارداری را تجربه کرده‌اند، شایع است. علاوه بر این زنانی که سابقه ابتلا به واریس در خانواده‌شان وجود داشته است و یا زنانی که اضافه وزن دارند بیشتر در معرض خطر هستند.

 خطرات واریس واژن در بارداری چیست؟

 به ندرت پیش می‌‌آید که واریس واژن در طول زایمان طبیعی خونریزی کند با این حال با توجه به اینکه مقدار کمی خون در آنها وجود دارد پزشک می‌‌تواند حتی در صورت بروز خونریزی به راحتی آن را کنترل کند. واریس واژن دلیل موجهی برای نادیده گرفتن زایمان طبیعی نیست و به هیچ وجه باعث بروز عوارض در فرایند زایمان نخواهد شد.

چه موقع باید به پزشک مراجعه کرد؟

 اگر شما دچار برخی از علائم و نشانه‌ها از قبیل تشکیل لخته خون، قرمزی، تورم، سفت شدن و دردناک شدن عروق ناحیه واژن هستید باید به پزشک مراجعه کنید. واریس واژن می‌تواند یک اختلال ناخوشایند باشد و اگر شما در طول دوران بارداری دچار این اختلال شدید بروز درد و ناراحتی را تجربه خواهید کرد اما می‌توانید به کمک توصیه‌های پزشک تا حدودی درد خود را تسکین دهید. واریس واژن که معمولاً در طول دوران بارداری به وجود می‌آید مدت شش هفته پس از زایمان بهبود پیدا می‌‌کند اما اگر شما باردار نیستید ولی دچار واریس واژن هستید احتمالاً به روش‌های درمانی مختلفی نیازهایی داشت تا به درمان مشکل خود بپردازید.

تشخیص

اگر مشکوک به وجود رگ‌های واریسی واژن باشید، معمولاً سونوگرافی اولین آزمایش تشخیصی است. پیشرفت در تکنولوژی سونوگرافی می‌تواند جریان خون در رگ‌ها مختلف را ارزیابی کند. ونوگرافی نیز ممکن است مورد استفاده قرار بگیرد که در آن برای بررسی جریان خون در رگ‌ها از یک ماده حاجب همراه با سی تی اسکن یا ام آر آی انجام می‌شود.

 درمان اولیه و خانگی برای واریس واژن چیست؟

 شما می‌توانید با رعایت نکات و موارد زیر را از شدت علائم و نشانه‌های واریس واژن بکاهید:

• از نشستن به مدت طولانی خودداری کنید و سعی کنید همیشه فعالیت داشته باشید و راه بروید و هنگام نشستن یا خوابیدن مدام حالت بدن خود را عوض کنید. شنا کند زیرا شنا کردن به بالا کشیدن جنین کمک می‌کند و باعث می‌شود گردش خون در ناحیه لگن بهتر انجام شود.
• هنگامی ‌که قصد استراحت دارید بهتر است دراز بکشید و به پهلو بخوابید.
• از انجام دادن حرکات اسکات، زانو زدن یا نشستن روی صندلی خودداری کنید.
• پس از انجام دادن فعالیت‌هایی که با کشش همراه هستند مانند برداشتن اجسام سنگین، هل دادن و کشیدن یا عطسه و سرفه و خنده شدید خودداری کنید. اگر نتوانستید از انجام این کارها خودداری کنید از دست خود یا یک حوله لوله شده برای محافظت از ناحیه پرینه استفاده کنید.
• از بروز یبوست جلوگیری کنند زیرا یبوست باعث می‌‌شود که فشار زیادی به عروق واژن وارد شود. همیشه غذای نرم بخورید و میزان مصرف فیبر را در رژیم غذایی خود افزایش دهید.
• انحنای قسمت پایین کمر خود را حفظ کنید و از ناحیه مفصل راند به سمت جلو خم شوید.
• اجازه بدهید شکم شما به راحتی به سمت جلو متمایل شود.
• قرار دادن یک چهارپایه زیر پا باعث می‌شود که بدن شما در حالت بهتری قرار بگیرد.
• به طور مداوم به انجام تمرینات مخصوص عضلات کف لگن خود بپردازید تا این عضلات قوی شوند.
• ۵ روش‌های درمانی طبیعی از قبیل دوش موضعی برای واریس واژن استفاده کنید ولی به خاطر داشته باشید قبل از امتحان کردن هر نوع داروی گیاهی، مکمل خوراکی، روغن یا کمپرس با پزشک خود مشورت کنید:

• یک روش خانگی دیگر که برای تسکین علائم و نشانه‌های واریس واژن تجویز می‌شود استفاده از کمپرس سرد یا یخ در ناحیه واژن است. کمپرس یخ یکی از روش‌های بسیار قدیمی برای درمان تورم و التهاب محسوب می‌شود.

درمان واریس واژن در بارداری

برای بیماری که پس از 6 هفته پس از زایمان همچنان دچار واریس واژن است، درمان ابتدا به منظور شناسایی دلیل زمینه‌ای انجام می‌گیرد. به طور معمول، داشتن مداوم واریس واژن ممکن است نشان دهنده‌ی نارسایی وریدی باشد. چند روش نوین برای درمان وجود دارند که که درد بسیار کمی داشته (در صورت وجود) و دوره بهبودی پس از آنها سریع است. این روش‌ها عبارتند از:

گن‌های فشاری

پوشیدن گن‌های فشاری ران برای درمان واریس واژن ضروری است. فشار مستقیم بر روی رگ‌های واریسی واژن به پیشگیری از تورم کمک می‌کند، در کاهش تورم رگ‌های متورم موثر است و موجب جریان خون در ناحیه کف لگن و پیشگیری از تجمع خون و واریس می‌گردد. برخی از این گن‌ها همراه با بندهای شانه هستند که سیستم آنها سومندتر است زیرا موجب بالا کشیده شدن شکم و در نتیجه کاهش فشار بر کف لگن می‌شود.

اسکلروتراپی

در اسکلروتراپی از تزریق یک ماده شیمیایی خاص (اسکلروزان) به داخل ورید واریسی جهت آسیب رساندن و زخم کردن پوشش داخلی رگ استفاده می‌شود. این امر باعث بسته شدن رگ می‌گردد. اسکلروتراپی را می‌توان برای درمان رگ‌های کوچکتر مورد استفاده قرار داد. در طول این فرایند، پاها بالا برده می‌شوند تا خون تخلیه شده و سپس اسکلروزان به رگ واریسی تزریق می‌شود. این عمل در مطب دکتر انجام می‌گیرد و بسته به تعداد رگ‌های واریسی تحت درمان و بزرگی آنها بین 5 تا 30 دقیقه به طول می‌انجامد.

درمان با لیزر (داخل رگی یا EVLT)

تخریب با لیزر روشی مدرن جهت از بین بردن رگ‌های واریسی است. انرژی لیزر برای داغ کردن رگ و نابودی آن استفاده می‌شود. یک لوله ریز (کاتتر) از میان پوست نزدیک زانو عبور داده شده و سپس وارد ورید بیمار صافن می‌گردد. کاتتر متصل به یک لیزر است که انتهای آن را گرم می‌کند. این گرما موجب بسته شدن جداره‌های رگ شده بطوری که خون نمی‌تواند در آن جریان پیدا کند. این عمل را می‌توان تحت بیهوشی عمومی یا بی‌حسی موضعی انجام داد.

رادیو فرکوئنسی (RF)

سوزاندن با رادیو فرکوئنسی یک درمان با حداقل تهاجم برای رگ‌های واریسی است که در آن از گرمای تولید شده توسط رادیوفرکوئنسی (انرژی ریزموج) برای مسدود کردن جریان خون به رگ‌های واریسی استفاده می‌شود و به جای آن خون به رگ‌های سالم مجاور جریان پیدا می‌کند. این عمل معمولاً می‌تواند تحت بی‌حسی موضعی و در یک جلسه انجام شود.

پیشگیری

در ادامه چند روش برای پیشگیری از واریس واژن ارائه شده است.

• پرهیز از ایستادن بی حرکت -حرکت کنید، قدم بزنید و وضعیت خود را تغییر دهید.
• در اغلب مواقع جهت استراحت کردن دراز بکشید. نشستن موجب کاهش فشار روی این ناحیه نمی‌شود. خوابیدن به پهلو بهترین حالت است.
• ورزش‌های کف لگنی را بطور منظم انجام دهید تا عضلات قوی بمانند.