گردش جریان خون در رگ‌های برجسته یا پیچ‌وتاب دار افراد مبتلا به واریس کند و سخت می‌شود. این موضوع باعث ایجاد لخته‌های خون سطحی یا ترومبوز رگ‌های عمقی می‌شود. این لخته‌ها در رگ‌های واریسی باعث ورم، قرمزی، درد و حساسیت در اندام مبتلا و اطراف رگ می‌شوند. شما باید ترومبوز شکل‌گرفته را بلافاصله توسط یک متخصص واریس تحت درمان قرار دهید.

ترومبوفلبیت چیست؟

ترومبوفلبیت تورم عروق است که معمولاً در پاها به دلیل لخته شدن خون به وجود می‌آید. لخته خون، تجمع جامد سلول‌های خون است. لخته خون می‌تواند در گردش طبیعی جریان خون در بدن اختلال ایجاد کند؛ بنابراین یک بیماری خطرناک محسوب می‌شود. ترومبوفلبیت در عروق نزدیک به سطح پوست یا عروق عمقی‌تر در بین لایه‌های ماهیچه‌های بدن اتفاق می‌افتد.

 انواع ترومبوفلبیت

دو نوع رگ در دست‌ها و پاها وجود دارد؛ رگ‌های سطحی و رگ‌های عمقی که در زیر در مورد آنها توضیح داده می‌شود.

 ترومبوفلبیت سطحی

ترومبوفلبیت وریدهای عمقی اصطلاحی است که برای خون جمع شده و سرگردان در نزدیکی سطح پوست به کار می‌رود و باعث لخته شدن خون در عروق سطحی می‌شود. منظور از عروق سطحی عروقی است که در نزدیکی سطح پوست وجود دارند. لخته شدن خون در رگ‌های سطحی به ندرت باعث ایجاد مشکلات جدی و خطرناک می‌شوند اما بسیار دردناک بوده و حتی تا چند هفته پس از بهبود پا، ضعیف و ناتوان می‌مانند. در صورتی که خون مکرراً لخته می‌شود باید بیماری زمینه‌ای که باعث ناکارآمدی وریدها شده است درمان شود. بیشتر عروق سطحی در محل اتصال به عروق عمقی دچار اختلال می‌شوند. باید حتماً رگی که منشأ مشکل است تحت درمان قرار گیرد. تهیه نقشه کامل رگ‌ها به وسیله اولتراسوند یک بخش اصلی از فرایند ارزیابی و درمان ترومبوفلبیت سطحی است.

ترومبوز عمقی چیست؟ 

لخته‌های ایجادشده در وریدهای عمقی به ترومبوز وریدی عمقی (دی وی تی) معروف هستند. این یک بیماری خطرناک و مهلک است که باید فوراً تحت مراقبت‌های پزشکی قرار گیرد. لخته خون در عروق عمقی می‌تواند با جریان خون جابجا شده و تبدیل به آمبولی شود. عوامل زیادی در ایجاد دی وی تی نقش دارند که برخی از آنها عبارتند از اختلالات ارثی، مصرف برخی داروها یا آسیب‌دیدگی‌های عروقی. نشستن در یک فضای محدود یا راه رفتن به مدت طولانی نیز می‌تواند احتمال ابتلا به دی وی تی را افزایش دهد.

علائم

ترومبوز وریدهای سطحی

لخته‌های خون در سیستم وریدی سطحی غالباً به دلیل آسیب‌دیدگی عروق ایجاد می‌شوند. التهاب و تورم ورید و پوست اطراف آن باعث ایجاد علائمی مشابه با انواع دیگر التهابات می‌شود:

• قرمزی
• گرما
• حساسیت
• تورم

غالباً ورید مبتلا به واریس سخت شده و مانند طناب ضخیم می‌شود. بخشی از سیاهرگ مبتلا به واریس ممکن است ملتهب و متورم شود.

ترومبوز وریدهای عمقی

علائم ترومبوز وریدی عمقی به میزان انسداد خونی که باید به سمت قلب برود ولی در پاها جمع شده و باقی می‌ماند بستگی دارد. به طور کلاسیک این علائم عبارتند از:

• درد
• تورم
• گرما
• قرمزی

ممکن است همه این علائم ایجاد نشوند. ممکن است یک یا چند علامت از علائم زیر در ترومبوز وریدهای عمقی ایجاد شوند و یا هیچ یک از این علائم دیده نشوند.

عواملی که احتمال ابتلا به ترومبوز وریدی را افزایش می‌دهند.

برخی از عواملی که احتمال ابتلا به ترومبوز وریدی را افزایش می‌دهند عبارتند از:

• اضافه‌وزن یا چاقی
• اختلالات انعقاد خون
• سن بیش از 60 سال
• عمل‌های جراحی
• بی‌تحرکی طولانی مدت، برای مثال زمانی که در بیمارستان هستند یا در راه یک سفر طولانی هستید
• برخی بیماری‌ها و عارضه‌ها مانند:
• لختگی خون در گذشته
• ابتلا به واریس
• مشکلات قلبی مانند نارسایی قلبی یا حمله قلبی
• بیماری‌های التهابی روده
• سرطان و برخی روش‌های درمانی برای معالجه سرطان
• بارداری

تشخیص

تشخیص ترومبوفلبیت سطحی معمولاً توسط متخصص عروق و بر اساس سوابق پزشکی شما، خطرات احتمالی که باعث این بیماری می‌شوند و معاینات بالینی انجام می‌شود. آزمایش‌های بعدی می‌تواند مشخص کند که آیا لخته‌های خون در وریدهای عمقی وجود دارد یا نه.

• اولتراسوند یک روش استاندارد برای تشخیص وجود ترومبوز وریدی است. تکنسین اولتراسوند قادر به تشخیص وجود لخته خون، محل آن در دست یا پا و میزان بزرگی آن است. همچنین وی می‌تواند تشخیص دهد که آیا لخته خون مذکور اخیراً شکل گرفته یا مدتی طولانی است که وجود دارد. در صورت لزوم، اولترا سوند در طول زمان تجدید شده تا مشخص شود که آیا لخته خون بزرگ‌تر شده یا حل شده است.
• ونوگرافی، تزریق رنگ در رگ‌هایی که به نظر می‌رسد به ترومبوز مبتلا شده‌اند. این روش معمولاً زیاد به کار برده نمی‌شود و تبدیل به یک پاورقی تاریخی شده است.
• آزمایش‌های خون دیگر بر اساس علل احتمالی ابتلا به ترومبوز وریدی عمقی ممکن است مورد ملاحظه قرار گیرند.

درمان ترومبوز وریدی سطحی

استفاده از جوراب‌های مخصوص واریس 

ترومبوفلبیت سطحی معمولاً در منزل درمان می‌شود. پزشک ممکن است استفاده از کمپرس گرم روی ناحیه مبتلا به واریس را تجویز کند و از شما بخواهد که پای خود را برای کاهش تورم بالا نگه دارید. پوشیدن جوراب‌های مخصوص واریس می‌تواند به کاهش تورم کمک کند.

دارو

داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی بدون نیاز به نسخه پزشک مانند ایبوپروفن یا آسپیرین می‌توانند قرمزی و سوزش ناشی از التهاب را کاهش دهند. این بیماری معمولاً پس از دو هفته برطرف می‌شود. دوره بهبودی رگ‌های سخت شده بیشتر طول می‌کشد.

جراحی 

به ندرت و در موارد جدی و خطرناک، عمل برداشتن ورید ضرورت پیدا می‌کند. در صورتی که شما به بیماری واریس مبتلا شده باشید ممکن است این عمل انجام شود.

درمان ترومبوز وریدی عمقی

در درمان دی وی تی، تمرکز بر پیشگیری از بزرگ‌تر شدن لخته خون است. به علاوه، اقدامات درمانی در جهت پیشگیری از آمبولی ریوی و کم کردن احتمال تشکیل لخته‌های خونی جدید انجام می‌شود.

دارو 

متخصص عروق ممکن است برخی داروها مانند هپارین و وارافین را برای رقیق کردن خون تجویز نماید. با این داروها خون به سختی لخته می‌شود و لخته خون موجود در کوچک‌ترین اندازه ممکن باقی مانده و احتمال تشکیل شدن لخته‌های خونی جدید کاهش می‌یابد. اگر داروهای رقیق‌کننده خون مؤثر واقع نشد یا اگر شما به دی وی تی شدید مبتلا شدید، پزشک از داروهای ترامبولیتیک استفاده می‌کند. داروهای ترامبولیتیک لخته خون را از بین می‌برند. این داروها به صورت تزریق وریدی مورد استفاده قرار می‌گیرند.

جوراب‌های فشاری مخصوص واریس

پوشیدن جوراب‌های مخصوص واریس می‌تواند از تورم پیشگیری کرده و احتمال تشکیل شدن لخته‌های خونی را کاهش دهد. این جوراب‌ها زیر زانو یا درست بالایان را می‌پوشاند. شما باید این جوراب‌ها تقریباً هر روز بپوشید.

فیلترها

در صورتی که شما نتوانید خون را رقیق کنید، ممکن است نیاز باشد که فیلترهایی در سیاهرگ بزرگ شکم که به آن وناکاوا گفته می‌شود قرار دهید. این روش درمانی از آمبولی ریوی پیشگیری کرده و مانع ورود لخته خون به ریه‌ها می‌شود.

پیشگیری

نکات زیر در پیشگیری از ابتلا به دی وی تی مؤثر است:

• احتمال ابتلا به دی وی تی را به حداقل برسانید، برای مثال، سیگار کشیدن را ترک کنید (به خصوص اگر از قرص‌های ضدبارداری استفاده می‌کنید یا تحت درمان‌های هورمونی قرار دارید)
• در زمان مسافرت‌های طولانی مدت هر یکی دو ساعت یک مرتبه برخیزید و راه بروید