رگ‌های عنکبوتی رگ‌های ریز و آسیب دیده‌ای هستند که در سطح پاها یا صورت ظاهر می‌شوند. معمولاً واریس عنکبوتی دردناک یا خظرناک نیست اما ممکن است برخی از افراد بنا به دلایل زیبایی بخواهند که آنها را درمان کنند.

رگ‌های عنکبوتی ممکن است به رنگ آبی، بنفش یا قرمز و به صورت خطوط نازک، تارها یا شاخه‌ خود را نشان دهند. گاهی اوقات به رگ‌های عنکبوتی ارگ‌های نخ نیز گفته می‌شود.‌ اگر مجبور هستید که بیشتر روز کاری خود را سر پا بایستید در این صورت به شدت در معرض ابتلا به واریس یا همان رگ‌های خونی متورم که اغلب در افراد بالای ۴۰ سال مشاهده می‌شود، قرار دارید. نشستن به مدت طولانی در سر کار و تحرک کم نیز شما در در معرض خطر ابتلا به رگ‌های واریسی قرار می‌دهد. شیوه‌های درمانی زیادی برای از بین بردن و یا کاهش وضعیت نامطلوب ظاهری رگ‌های عنکبوتی وجود دارد.

ما در این مقاله به دلایل بروز رگ‌های عنکبوتی و تفاوت آنها با رگ‌های واریسی می‌پردازیم و همچنین به نحوة درمان و پیشگیری از رگ‌های عنکبوتی نیز اشاره می‌کنیم.

تفاوت واریس با رگ عنکبوتی چیست؟ 

رگ‌های عنکبوتی و واریس اشکال مختلفی از یک وضعیت پزشکی به نام نارسایی وریدی هستند. هم واریس و هم رگ‌های عنکبوتی در قسمت پاها ناشی از ضعیف شدن یا آسیب دیدگی دریچه‌های داخل رگ‌ها هستند. با این حال، این دو مورد علائم مختلفی دارند.

رگ‌های عنکبوتی معمولاً خطوط باریک و نازکی هستند که ممکن است صاف یا اندکی برجسته باشند. غالبا این دسته از رگ‌ها به رنگ آبی، قرمز یا بنفش هستند. اگرچه رگ‌های عنکبوتی می‌توانند باعث بروز یکسری ناراحتی‌ها شوند اما در بیشتر اوقات بدون درد هستند.

رگ‌های واریسی بزرگتر و عمیق‌تر از رگ‌های عنکبوتی هستند. همچنین ممکن است رگ‌های واریسی دارای ظاهری موج‌دار یا پیچ خورده باشند و معمولاً به رنگ گوشت بدن یا قرمز رنگ هستند.

بسته به شدت واریس، رگ‌های واریسی می‌توانند باعث بروز علائم مختلفی شوند. این علائم شامل موارد زیر است:

• درد
• خارش
• خونریزی
• ورم در قسمت پا یا مچ پا
• احساس درد یا سنگینی در پاها

همچنین واریس می‌تواند خطر ابتلا به لخته شدن خون و مشکلات مربوط به گردش خون را نیز در فرد ایجاد کند.

علت ایجاد رگ عنکبوتی 

رگ‌های عنکبوتی در پاها ممکن است نتیجه عدم عملکرد صحیح دریچه‌های داخل رگ‌ها باشد.

سیاهرگ‌ها خون را از پاها و دستان به قلب بازمی‌گردانند. سیاهرگ‌ها به منظور پیشگیری از بازگشت خون به دارای دریچه‌های یك طرفه‌ایی هستند كه پس از عبور خون از داخل آن بسته می‌شوند.

اگر چنانچه این دریچه ضعیف شود یا آسیب ببیند در آن صورت ممکن است خون برای حرکت در جهت صحیح دچار مشکل شود و یا در داخل ورید تجمع پیدا کند. با گذشت زمان، این انباشت خون در داخل رگ می‌تواند باعث ایجاد برآمدگی بصورت شاخه‌ایی در رگ شود و متعاقبا رگ‌های عنکبوتی ایجاد بیایید.

غالبا رگ‌های عنکبوتی روی صورت در نتیجه ترکیدن رگ‌های خونی به وجود می‌آیند. فشار زیاد و یا آسیب‌دیدگی‌های ناشی از نور آفتاب می‌تواند باعث بروز این اتفاق شود.

عوامل خطر ایجاد واریس عنکبوتی کدامند؟ 

عواملی که می‌توانند خطر ایجاد رگ‌های عنکبوتی در فرد را افزایش دهند عبارتند از:

• عوامل ژنتیکی: حدودا ۹۰ درصد افراد مبتلا به رگ‌های عنکبوتی دارای سابقه خانوادگی هستند.
• بارداری: افزایش حرکت خون در بدن به همراه وزن اضافی جنین فشار بیشتری را بر روی رگ‌های پا در دوران بارداری وارد می‌کند. در برخی از خانم‌ها رگ‌های عنکبوتی پس از پایان دوران بارداری از بین می‌روند اما در برخی دیگر بصورت دائمی باقی می‌مانند.‌
• جنسیت: رگ‌های عنکبوتی بیشتر در بین زنان شایع است.
• بالا رفتن سن: دریچه‌های رگها به مرور زمان ضعیف‌تر می‌شوند. عضلات نرمه ساق پا که به رگ‌های ساق پاها کمک ‌می‌کنند و باعث می‌شوند تا این رگ‌ها خون را به سمت بالا انتقال دهند به مرور زمان و با بال رفتن سن بخشی از قدرت و توان خود را از دست می‌دهند.
• چاقی: چاقی و اضافه وزن باعث می‌شود تا فشار بیشتری به رگ‌های پا وارد شود.
• هورمون‌ها: کنترل هورمونی هنگام تولد و درمان‌های هورمونی مربوط به دوران یائسگی ممکن است خطر ایجاد رگ‌های عنکبوتی را افزایش دهد زیرا استروژن می‌تواند باعث تضعیف دریچهه‌ای وریدی شود.
• نشستن یا ایستادن به مدت طولانی: زمانی که فردی به مدت چند ساعت در یک حالت چه بصورت نشسته و چه ایستاده می‌ماند رگهای پاها باید پمپاژ کردن خون به سمت قلب بیشتر تلاش کنند.
• داشتن سابقه لخته خون و یا آسیب‌دیدگی وریدی: این امر می‌تواند به دریچه‌های داخل سیاهرگ‌ها آسیب برساند و باعث شود تا آنها نتوانند به درستی کار کنند.
• وارد آمدن فشار بیش از حد به صورت: این فشار شدید می‌تواند به دلیل سرفه، عطسه یا استفراغ شدید باشد.گاهی ممکن است که برخی از خانم‌ها بر اثر فشار زایمان دچار رگ‌های عنکبوتی بر روی صورت خود شوند.
• آسیب‌های ناشی از نور آفتاب: نور ماوراء بنفش ناشی از خورشید می‌تواند به پوست آسیب برساند و باعث پاره‌ شدن رگ‌های خونی یا رگ‌های عنکبوتی بخصوص در صورت شود.

درمان واریس عنکبوتی 

اگرچه به طور کلی رگ‌های عنکبوتی بی‌خظر هستند اما گاهی می‌توانند باعث ناراحتی شوند و یا گاهی نیز ممکن است که برخی از افراد به دلایل مسائل زیبایی مایل به درمان یا از بین بردن آنها باشند. برای درمان واریس عنکبوتی گزینه‌های درمانی مختلفی وجود دارد که برخی از آنها عبارتند از:

جوراب یا ساق‌های فشرده‌کننده 

پوشیدن جوراب یا ساق‌های فشرده‌کننده به رگ‌های پا فشار وارد می‌کند. این فشار می‌تواند به بهبود جریان خون کمک کرده و از ابتلا به رگ‌های عنکبوتی یا واریس بیشتر جلوگیری کند. همچنین استفاده از جوراب‌های مخصوص واریس به تسکین تورم پا کمک کرده و خطر لخته شدن خون در پاها را کاهش دهد.

انواع جوراب ساق بلند مخصوص واریس عبارتند از:

• جوراب شلواری یا ساپورت: این دسته از جوراب‌ها فشار اندکی به پاها وارد می‌کنند اما در بسیاری از فروشگاه‌ها موجود هستند.
• جوراب و ساق‌‌های فشرده‌کننده گرادیان: این جوراب‌ها فشار متوسطی به نواحی اطراف پاها، مچ پا و عضلات نرمه ساق‌ها وارد می‌کنند. اغلب می‌توان این نوع از جوراب‌ها را از فروشگاه‌های تخصصی و داروخانه‌ها تهیه کرد.
• جوراب‌های فشرده‌کننده تجویزی: این نوع از جوراب‌ها بیشترین فشار را به کف و ساق‌ پاها وارد می‌کند. لازم به ذکر است که این دسته از جوراب‌ها را فقط می‌توان با داشتن نسخه تهیه کرد. این نوع از جوراب‌ها در اندازه‌ها، جنس‌ها و اشکال مختلفی وجود دارند. شایان ذکر است که استفاده از این جوراب‌ها برای بعضی از افراد از جمله کسانی که نارسایی قلبی یا سایر مشکلات قلبی دارند مناسب نیست.

اسکلروتراپی و سیستم انسدادی 

اسکلروتراپی شامل تزریق یک ماده تحریک کننده به طور مستقیم به رگ آسیب دیده است. هنگامی‌که دیواره‌های رگ تحریک می‌شوند، به هم می‌چسبند و از جریان خون در آن منطقه جلوگیری می‌کنند.

این روش می‌تواند تورم را کاهش داده و باعث کوچک شدن رگ شود. در این روش به مرور زمان، ورید عنکبوتی محو شده و یا از بین می‌رود. البته گاهی لازم است برای به دست آوردن نتایج مطلوب ممکن است از چندین مرحله درمان استفاده شود.

سیستم انسدادی نیز همچون اسکلروتراپی شامل تزریق ماده‌ای به رگ‌های آسیب دیده می‌شود. این مادة تزریقی چسبنده است و جریان خون در رگ را متوقف می‌سازد و باعث می‌شود که ورید عنکبوتی با گذشت زمان محو شود و یا از بین برود.

در سیستم انسدادی نیز همانند اسکلروتراپی گاهی ممکن است که جهت کسب نتایج رضایت‌بخش فرد چندین دوره تحت درمان قرار گیرد.

بعد از انجام اسکلروتراپی یا انسداد رگ، معمولاً فرد باید به مدت چند روز یا چند هفته از جورابهای فشرده‌کننده استفاده کند. پس از انجام این روش‌های درمانی، رگ‌های عنکبوتی به تدریج از بین می‌روند اما گاهی ممکن است که این روند تا ۶ هفته طول بکشد.

گاهی در برخی از افراد برای خلاص شدن از رگ‌های عنکبوتی به دوره‌های درمانی متعدد نیاز هست.

لیزر درمانی

پزشک می‌تواند از لیزر برای درمان رگ‌های عنکبوتی کوچکتر از ۳ میلی‌متر و نزدیک به سطح پوست استفاده کند. نور لیزر پرتویی از نور قوی و متمرکز است که باعث لخته شدن و رقیق شدن خون در ورید عنکبوتی می‌شود.

درمان با لیزر نسبت به اسکلروتراپی یا سیستم انسداد رگ‌ از تهاجم کمتری‌ برخوردار است زیرا در لیزر درمانی هیچگونه تزریقی وجود ندارد.

لیزر درمانی درون وریدی

لیزر درمانی درون وریدی روش جدیدتری برای درمان رگ‌های عنکبوتی و رگ‌های واریسی کوچک است.

در این روش پزشک متخصص برش کوچکی در رگ آسیب‌دیده ایجاد کرده و سپس فیبر لیزری را وارد رگ می‌کند. لیزر گرما و حرارت را مستقیماً بر روی رگ اعمال می‌کند و باعث فروپاشی و از بین رفتن آن می‌شود. در این روش ممکن است که چندین ماه و یا حداکثر یک سال طول بکشد تا رگ بطور کامل از بین برود. لیزر درمانی درون وریدی از بی حسی موضعی استفاده می‌شود.

عمل جراحی 

اگرچه استفاده از برخی از عمل‌های جراحی در درمان  واریس‌های بزرگتر موثر است اما معمولا پزشکان در درمان رگ‌های عنکبوتی از عمل جراحی استفاده نمی‌کنند و دلیل این امر هم این است که رگ‌های عنکبوتی کوچک هستند لذا اغلب به درمان‌های کم تهاجمی که در بالا ذکر شد بهتر پاسخ می‌دهند.

پیشگیری از واریس عنکبوتی 

برخی از تغییرات سبک زندگی و نکات مربوط به مراقبت از خود می‌تواند به جلوگیری از ابتلا به رگ‌های جدید عنکبوتی و یا از بدتر شدن از وضعیت موجود کمک کند. برخی از اقداماتی که می‌تواند در پیشگیری از ایجاد رگ‌های عنکبوتی موثر باشد عبارتند از:

• استفاده از کرم ضد آفتاب: استفاده از کرم ضد آفتاب بصورت روزمره می‌تواند در پیشگیری از ایجاد برخی از رگ‌های عنکبوتی، به خصوص در قسمت صورت کمک کند. در مواقعی که مجبورید به مدت طولانی در زیر نور آفتاب بمانید از کلاه‌های لبه‌دار و پیراهن‌های آستین‌دار استفاده کنید.
• حفظ وزن سالم: این کار به کاهش فشار بر روی رگ‌های بدن و به بهتر شدن جریان خون کمک می‌کند.
• پوشیدن جوراب‌های فشرده کننده: اگر به رگ‌های عنکبوتی یا واریس دچار هستید و یا این مسئله در خانواده شما ارثی است به فکر استفاده از جوراب‌های فشرده‌کننده باشید.
• تحرک داشته باشید: از نشستن یا ایستادن در یک حالت ثابت برای مدت طولانی خودداری کنید. هر ۳۰ دقیقه یک بار از جای خود بلند شوید و قدم بزنید.
• از پوشیدن لباس‌های تنگ خودداری کنید: لباسهایی که دور کمر، پاها یا لگن آنها خیلی محکم است ممکن است باعث محدود شدن جریان خون شده و خطر ایجاد رگ‌های عنکبوتی را افزایش دهند.
• از رفتن بیش از حد به سونا و وان‌های گرم بپرهیزید: گرمای بیش از حد می‌تواند باعث ورم کردن رگ‌ها شود و احتمال رقیق شدن خون و پوسیدگی رگها در پاها را افزایش می‌دهد.
• از مصرف الکل دوری کنید: نوشیدن الکل می‌تواند باعث برافروختگی صورت و پاره شدن رگ‌های خونی در برخی از افراد شود.
• بصورت مستمر ورزش کنید: انجام فعالیت بدنی می‌تواند به بهبود گردش خون کمک کرده و از جمع شدن خون در پاها جلوگیری کند.
• بالا بردن پاها: بالا بردن پاها هنگام نشستن یا دراز کشیدن می‌تواند به پیشگیری از جمع شدن خون در پاها کمک کند.
• مراجعه به متخصص پوست: افرادی که دارای مشکلات پوستی مانند آکنه روزاسه هستند که می‌تواند خطر ابتلا به رگ‌های عنکبوتی را افزایش دهد بهتر است برای گفتگو در مورد گزینه‌های درمانی به پزشک یا متخصص پوست مراجعه کنند.
• استفاده از محصولات آرایشی و بهداشتی: اگر ظاهر رگ‌های عنکبوتی نگران کننده است می‌توانید از لوازم آرایشی و بهداشتی برای به حداقل رساندن ظاهر ناخوشایند آنها بصورت موقتی استفاده کنید. همچنین می‌توانید بدین منظور از محصولات خود برنزه نیز کمک بگیرید.