رگ‌های عنکبوتی به رگ‌های ریز قرمز، آبی یا بنفش نخ مانند گفته می‌شود که در نزدیکی سطحپوست قرار داشته و ظاهری شبیه به تار عنکبوت دارند. این رگ‌های گشاد شده و قابل‌ رؤیت از زیر پوست، به دلیل فشار آمدن به عروق ایجاد شده و ممکن است در هر نقطه‌ای از بدن از جمله صورت ایجاد شوند ولی بیشتر در نقاطی چون ران‌ها، ساق پا، مچ پا و یا باسن دیده می‌شوند.

چرا رگ‌های عنکبوتی به رنگ‌های آبی و بنفش دیده می‌شوند؟

ممکن است تعجب کنید که چرا این رگ‌ها با وجود قرمز بودن خون درونشان به رنگ‌های آبی و بنفش دیده می‌شوند. رنگ آبی و بنفش این رگ‌ها به بازتاب نور از سطح پوست باز می‌گردد. از آنجایی‌که این رگ‌ها در نقاط مختلف بدن در عمق‌های متفاوتی قرار گرفته‌اند، رنگ آن‌ها در نواحی مختلف بدن متفاوت خواهد بود. این امر می‌تواند علت قرمز دیده شدن عروق در برخی از رنگ پوست‌ها و آبی دیده شدن آن‌ها در برخی از رنگ پوست‌های دیگر را توضیح دهد.

چه کسانی در معرض خطر ابتلا به رگ های عنکبوتی هستند؟

عوامل خاصی می‌توانند خطر ابتلا به رگ‌های عنکبوتی را افزایش دهند. برخی از آنها شامل موارد زیر هستند:

• سابقه خانوادگی داشتن رگ‌های عنکبوتی یا ترومبوز ورید عمقی
• چاقی
• بارداری
• ایستادن یا نشستن برای مدت طولانی
• پوشیدن لباس تنگ
• سیگار کشیدن
• قرار گرفتن در معرض گرمای بیش از حد
• جنسیت (زنان در معرض خطر بیشتری نسبت به مردان هستند).

علائم

رگ‌های بنفش، آبی و قرمز، اصلی‌ترین علامت بیماری ریفلاکس وریدی است. این رگ‌های کوچک در زیر پوست در هم تنیده شده و ظاهری به شکل تار عنکبوت یا شاخه‌های درخت دارند. گرفتگی شبانه‌ی عضلات، تورم و یا ناراحتی در ناحیه‌ی آسیب دیده در برخی از موارد بیماری دیده می‌شوند. در برخی از موارد دیگر، ممکن است فرد احساس ناراحتی نکند ولی وجود رگ‌های آبی، قرمز و بنفش در زیر پوست می‌توانند نگران‌کننده باشند.

رگ‌های عنکبوتی و رگ‌های واریسی

دو عارضه شایع برای رگ‌ها به نام رگ‌های عنکبوتی و رگ‌های واریسی اتفاق می‌افتد. بسیاری از افراد اغلب این دو نوع را با هم اشتباه می‌گیرند. اگر در مورد تشخیص این دو نوع مشکل دارید، در اینجا تفاوت‌های عمده بین رگ‌های عنکبوتی و واریس بیان شده است.

رگ‌های واریسی

رگ‌های عنکبوتی

اینها گروه‌های درهم و برهم رگ‌های خونی هستند که دقیقاً زیر سطح پوست شما ایجاد می‌شوند. این عارضه از نظر ظاهری بسیار ناخوشایندتر از رگ‌های عنکبوتی است.

آنها اغلب شبیه به یک عنکبوت یا شاخه‌های یک درخت هستند. رگ‌های واریسی اغلب از نظر ظاهری دارای برجستگی هستند.

رگ‌های واریسی مانند رگ‌های عنکبوتی، در بعضی موارد می‌توانند به رنگ آبی، قرمز یا حتی جگری باشند. آنها معمولاً در قسمت پشت ساق یا در ناحیه داخلی پاها بین کشاله ران و مچ پا اتفاق می‌افتند.

آنها ممکن است قرمز، آبی یا بنفش باشند و اغلب در ران‌ها، پایین پاها و صورت وجود دارند. آنها همچنین می‌توانند روی سینه، مچ پا و پاها ایجاد شوند.

علائم رایج واریس شامل درد پا، گرفتگی، خستگی، سنگینی در پاها، تورم، خارش، سوزش و حتی زخم در موارد شدید است.

آنها به سختی علائم دیگری ایجاد می‌کنند. اما در برخی موارد، رگ‌های عنکبوتی می‌توانند باعث خارش یا احساس سوزش شوند.

همانطور که در مورد رگ‌های عنکبوتی گفته شد، علت اصلی واریس، نارسایی وریدی است.

رگ‌های عنکبوتی در اثر بیماری‌هایی به نام نارسایی وریدی ایجاد می‌شوند.

تشخیص

رگ‌های کوچک آبی و قرمز در زیر پوست تنها علائم فیزیکی خفیفی را ایجاد می‌کنند ولی برخی از پزشکان با دیدن رگ‌های عنکبوتی، قبل از تجویز روش درمانی، اقدام به انجام آزمایشات اولتراسوند به‌ منظور تشخیص شدت عارضه و مشکلات پیش‌زمینه‌ی آن می‌کنند. برای رگ‌های عنکبوتی که پس از درمان با شدت بیشتری عود می‌کنند، توصیه می‌شود تا روش داپلکس داپلر عروقی  برای تشخیص ریفلاکس در عروق صافن بزرگ و کوچک انجام شود.

درمان

جوراب یا لگ مخصوص بپوشید

از جوراب یا لگ فشرده سازی استفاده کنید به خصوص هنگام مسافرت، نشستن یا ایستادن برای مدت طولانی. در دوران بارداری، اینها باید جزئی از لباس روزانه شما باشند.

از پوشیدن کفش پاشنه بلند خودداری کنید

شما می توانید برای موارد خاصی استثنا ایجاد کنید، اما به یاد داشته باشید که موقعیت پای شما در کفش پاشنه بلند در واقع عضله ساق پای شما را تضعیف می کند و از گردش خون مناسب جلوگیری می کند.

اسکلروتراپی

اسکلروتراپی دهه‌هاست که به‌ منظور از بین بردن رگ‌های عنکبوتی قرمز، آبی و بنفش در سطح پوست مورد استفاده قرار گرفته و قدیمی‌ترین و رایج‌ترین روش درمانی مورد استفاده برای این عارضه‌هاست. در این روش، محلول مخصوصی به شکل مستقیم به درون این رگ‌ها تزریق می‌شود. این محلول باعث آسیب دیدن دیواره‌ی رگ‌ها، التهاب آن‌ها و در آخر چسبیدن دیواره‌ها به یکدیگر می‌شود. با گذشت زمان، رگ‌های خونی بسته شده که استفاده‌ای ندارند، تخریب شده و توسط بدن جذب می‌شوند. اسکلروتراپی معمولاً برای درمان رگ‌های عنکبوتی در ناحیه‌ی صورت توصیه نمی‌شود ولی استفاده از این روش در ناحیه‌ی پا رایج است.

لیزر درمانی

با اینکه روش اسکلروتراپی رواج بیشتری دارد ولی رگ‌های عنکبوتی کوچک‌تر و قرمزتر نسبت به لیزر درمانی پاسخ بهتری نشان می‌دهند چرا که تزریق مستقیم ماده به درون این رگ‌ها دشوار است. در روش لیزر درمانی از یک پرتو متمرکز نور استفاده می‌شود. می‌توان با تنظیم طول‌موج این نور، هدف لیزر را بر روی رنگ‌دانه‌های عروق، آب درون رگ‌ها و یا دیواره‌ی آن‌ها تنظیم کرد. سپس، اشعه‌ی لیزر با تولید گرما باعث تخریب رگ خونی خواهد شد. اشعه‌ی لیزر متمرکز بوده و به پوست و بافت‌های اطراف محل درمان آسیبی وارد نمی‌کند. معمولاً در طی 4 تا 6 هفته، رگ خونی توسط بدن جذب شده و با از بین رفتن آن، جریان خونی از مسیری جایگزین عبور خواهد کرد. لیزر درمانی را می‌توان در طول‌موج‌های مناسب مختلفی استفاده کرد.

نور شدید تکانه‌ای

در این روش برای از بین بردن رگ‌های کوچک بنفش، آبی و قرمز از نور شدید تکانه‌ای (چندین طول‌موج به‌صورت هم‌زمان) استفاده می‌شود تا رگ‌های کوچک آسیب دیده که شامل رگ‌های عنکبوتی نیز می‌باشند نابود شوند. این روش درمانی زمانی که روش‌های اسکلروتراپی و لیزر درمانی پاسخگو نباشند مورد استفاده قرار می‌گیرد. این روش درمانی بسته به تعداد و اندازه‌ی ضایعه‌ها، به انجام دو تا چهار جلسه‌ی درمانی نیاز دارد. این روش در صورتی‌که پوست شما لکه‌های قهوه‌ای آفتاب‌سوخته دارد می‌تواند بیشترین استفاده را داشته باشد. این روش معمولاً به‌ عنوان جایگزین لیزر درمانی در از بین بردن رگ‌های عنکبوتی مورد استفاده قرار می‌گیرد. هر روش درمانی مورد استفاده، هدف مخصوص به خود را دارد.

بستن رگ و بریدن آن

رگ‌های کوچک آبی، قرمز و بنفش تقریباً هیچ‌گاه تحت عمل جراحی قرار نمی‌گیرند. این روش درمانی برای رگ‌های بزرگ‌تر که به واریس مبتلا شده‌اند مورد استفاده قرار می‌گیرد.

ورزش

آنچه مهم است به یاد داشته باشید این است که علت اصلی بیماری‌های وریدی، ریفلاکس وریدی است. برخی از ورزش‌ها این کار را بهبود می‌بخشند و باعث کاهش سرعت رفلاکس وریدی می‌شوند- برگشت جریان خون در رگ‌های ساق پا به رگ‌های واریسی- در حالی که سایر ورزش‌ها فقط این مشکل را تحت الشعاع قرار می‌دهند.

هنگام ورزش کردن، خون از عضلات ساق و رگ‌های قوس کف پا به قلب شما پمپ می‌شود. ماهیچه‌های ساق وقتی قوی باشند گردش خون بهتری خواهند داشت و بیماری وریدی را به حداقل می‌رسانند. با این حال، ورزش‌های شدید فشار خون را افزایش می‌دهد. خون که از رگ‌های پا به سمت قلب جریان می‌یابد و از داخل حفره شکمی عبور می‌کند. افزایش فشار شکمی با چنین فعالیت‌هایی مانند بلند کردن اجسام سنگین یا خم شدن، مانع از بازگشت خون به قلب می‌شود. این هنگامی است که خون وریدی در رگ‌های ساق پا ایجاد می‌شود و باعث ایجاد رگ‌های عنکبوتی و واریسی ناخوشایند و گاه مضر می‌شود.

پیاده روی

از آنجا که پیاده روی یک فعالیت کم اثر است که به منظور کشش و تقویت پمپ ساق پای شما انجام می‌شود، باعث بهبود جریان خون می‌شود. در حالت ایده آل ، پیاده روی را به طور منظم و روزانه حداقل 30 دقیقه انجام دهید (حداقل 5 روز در هفته). از ترفندهای دیگری که می‌توانید برای ملزم شدن به پیاده روی استفاده کنید، پارک کردن در دورترین نقطه به محل کار است، پیاده روی در تمام راه‌ها به جای استفاده کردن از پله‌ها یا آسانسور نیز یک راهکار دیگر است.

دوچرخه ثابت و ماشین‌های بیضوی

همه تمرینات ورزشی هم باعث کاهش فشار خون و هم افزایش فشار خون عضلات ساق می‌شود و جریان خون را بدون فشار بر مفاصل و استخوان‌ها بهبود می‌بخشد. به طور کلی استفاده از دوچرخه ثابت، عضلات شما را تقویت کرده و کشیده می‌کنند.

ورزش‌های بسیار خطرناک برای واریس

• وزنه برداری. این کار اغلب فشار شکم را بر روی نواحی پایین تر منتقل می‌کند و خون را در پاهای شما به عقب می‌فرستد. در حالی که وزنه برداری اغلب برای خانم‌های دوره پیش از یائسگی تا یائسگی توصیه می‌شود، اما تمرکز بیشتر باید روی تمرینات مقاومتی باشد. برای داشتن یک برنامه مفید با استفاده از وزنه‌ها، از تکنیک‌های اصلی برای بلند کردن وزنه‌های کم وزن، بازدم هنگام بلند کردن و انجام فعالیت‌های هوازی مانند پیاده روی یا سوار شدن بر دوچرخه ثابت به منظور ارتقاء گردش استفاده کنید. و همیشه جوراب‌های فشرده سازی را در طول وزنه برداری و بعد از وزنه برداری بپوشید تا جریان خون وارد شده مجددا به قلب بازگردد.
• یوگا. بسیاری از افراد شوکه و ناامید خواهند شد از شنیدن این خبر، اما نکته اصلی که باید در اینجا به خاطر بسپارید، اجتناب از فعالیت‌هایی است که می‌تواند رفلاکس وریدی را بدتر کند. به دلیل اینکه در یوگا باید برای مدت‌های طولانی در حرکت‌های روی شکم می‌مانید و همچنین تمرینات هوازی زیادی دارد، باید از انجام آن اجتناب شود.
• دراز و نشست و کرانچ. این دو تمرین برای شکم طراحی شده است. اگر از رگ‌های عنکبوتی یا واریسی رنج می‌برید، از انجام این تمرینات خودداری کنید و از فعالیت‌های هوازی که تقویت شکم را بطور غیرمستقیم تحت تاثیر قرار می‌دهد، خودداری کنید.
•  مراقب دویدن باشید. در حالی که دویدن آهسته و تمرینات هوازی برای ساق و پاهای شما فوق العاده است، ممکن است این فعالیت‌ها بر سلامت مفصل شما تأثیر بگذارد. در صورت امکان، بر روی یک مسیر صاف یا چمن بدوید کنید تا تأثیر نامطلوب کمتری داشته باشد.

پس از درمان چه اتفاقی می‌افتد؟

همه‌ی روش‌های درمانی ذکر شده، معمولاً بسته به تعداد رگ‌های مورد درمان، کمتر از نیم ساعت زمان می‌برند. پس از درمان، متخصص واریس احتمالاً شما را تشویق خواهد کرد تا راه بروید و به فعالیت‌های روزمره‌ی خود بپردازید. البته باید به مدت چند روز از انجام فعالیت‌های فیزیکی شدید پرهیز کنید. همچنین ممکن است نحوه‌ی استفاده از جوراب مخصوص واریس و یا دیگر وسایل فشار دهنده‌ی محل درمان به شما آموزش داده شود تا برای مدت کوتاهی پس از درمان از آن‌ها استفاده کنید.

پیشگیری

پیشگیری از ایجاد رگ‌های کوچک آبی، قرمز و بنفش زمانی که عوامل خطر ایجادکننده‌ی آن‌ها شناخته شده باشند آسان‌تر می‌شود.

• ورزش: پیاده‌روی منظم و دیگر فعالیت‌های شبیه به آن باعث به کار افتادن عضلات ساق شده که منجر به پمپ شدن خون به خارج از پا و برداشته شدن فشار از روی عروق خونی می‌شود. این فعالیت‌ها برای پیشگیری از ایجاد رگ‌های عنکبوتی ضروری‌اند. به‌ علاوه، حفظ حجم عضلانی مناسب می‌تواند به گردش خون کمک کرده و در کنترل وزن نیز مؤثر باشد.

• کنترل وزن: حفظ وزن مناسب با استفاده از رژیم‌های غذایی سالم و ورزش کردن می‌تواند باعث کاهش فشار خون و برداشته شدن فشار از روی رگ‌های خونی شود.

• بالا بردن پاها: بالا نگه‌داشتن پاها در وضعیت مناسب به هنگام استراحت کردن (بالاتر بودن پاها از سطح قلب) می‌تواند به گردش خون در سیاهرگ‌ها کمک کرده و باعث کاهش فشار وارده به عروق خونی و تخلیه‌ی بهتر خون از پاها شود.

• پرهیز از نشستن یا ایستادن طولانی‌مدت: اگر باید برای مدت‌زمان‌های طولانی بنشینید و یا بایستید، به‌طور منظم راه بروید و یا پاهای خود را ساعتی 10 تا 20 مرتبه خم و راست کنید.

سوالات متداول 

آیا رگ‌های عنکبوتی می‌توانند باعث تورم یا درد پا شوند؟ 

رگ‌های عنکبوتی رگ‌های خیلی ریز و رشته مانند هستند. این رگ‌ها فقط از نظر زیبایی مشکل ساز هستند. آن‌ها باعث ایجاد درد، تورم پا یا خستگی نمی‌شوند. اگر فردی این علائم را داشته باشد، علت آن رگ‌های عنکبوتی نیستند.

بهترین راه درمان رگ های آبی، قرمز و بنفش چیست؟

مهم‌ترین چیزی که باید بدانید این است که تنها نگرانی درباره این رگ‌ها مشکلات زیبایی آن‌ها است. در درمان رگ‌های عنکبوتی گزینه‌های مختلفی وجود دارد. رایج‌ترین آن‌ها اسکلروتراپی، لیزر و استتار است. جراحی هرگز برای درمان رگ‌های عنکبوتی استفاده نمی‌شود.

آیا از بین بردن رگ‌های عنکبوتی باعث آسیب می‌شود؟ 

رگ‌های عنکبوتی هیچ عملکردی ندارند و از بین بردن آن‌ها هیچ ضرری ندارد. تنها دلیل حذف آن‌ها به دلیل اثر نامطلوب آن‌ها بر زیبایی پای بیمار است.

کدام یک بهتر است: درمان با لیزر یا اسکلروتراپی؟ 

اسکلروتراپی 20 سال است که استفاده می‌شود و روشی بی‌خطر است. این روش شامل استفاده از تزریقات متعدد برای از بین بردن ورید است. از طرف دیگر لیزر درمانی نیازی به سوزن ندارند و در حال حاضر بسیار رایج هستند. لیزر درمانی کمی گران‌تر از اسکلروتراپی است و به سرعت در حال تبدیل شدن به یک روش منتخب است.

آیا هرکسی می‌تواند تحت درمان با اسکلروتراپی قرار بگیرد؟

تقریباً هر کسی که دارای رگ‌های عنکبوتی باشد، غیر از زنان باردار یا شیرده، می‌توانند از این روش برای از بین بردن رگ‌های آبی، قرمز، و بنفش خود استفاده کنند. سایر موارد منع مصرف نسبی شامل مواردی است که بیماران مبتلا به عفونت‌های پوستی، دیابت کنترل نشده، تب، یا سابقه ترومبوز ورید عمقی هستند و همچنین افرادی که برای درمان مشکل انعقاد خون خود کورتیکواستروئید مصرف می‌کنند.

آیا قبل از اسکلروتراپی آمادگی خاصی لازم است؟ 

قبل از عمل نیازی به آماده سازی خاصی نیست. توصیه می‌شود چند روز قبل از عمل از استعمال سیگار خودداری کرده و مصرف آسپرین را قطع کنید. هر بیماری که از داروهای رقیق کننده خود استفاده می‌کند نمی‌تواند با این روش تحت درمان قرار بگیرد.

بعد از درمان اسکلروتراپی چه اتفاقی می‌افتد؟

بعد از درمان، درد خفیفی وجود دارد که به راحتی با تیلنول قابل رفع است. محل تزریق برای چند روز کبود و متورم به نظر می‌رسد. پوشیدن مداوم بانداژ ACE باعث تسکین تورم و درد خواهد شد. کبودی معمولاً طی 2-3 هفته از بین می‌رود. کسی با راه رفتن مشکلی نخواهد داشت. بیشتر بیماران بعد از 2 روز اول  می‌توانند فعالیت عادی خود را از سر بگیرند.

هر جلسه اسکلروتراپی چه مدت طول می‌کشد؟ 

به طور کلی، بیشتر افراد دارای رگ‌های عنکبوتی متعددی هستند و در هر جلسه فقط می‌توان تا 15-20 تزریق انجام داد. هر جلسه درمانی تا 30 دقیقه طول می‌کشد. پس از درمان، پانسمان‌های استریل روی محل تزریق قرار می‌گیرند و تمام پا با یک باند ACE پوشانده می‌شود. باند ACE به مدت 2-3 روز روی پوست باقی می‌ماند تا بیمار دوباره به پزشک مراجعه کند. بیشتر افراد به 2-3 جلسه درمانی نیاز دارند و بهتر است جلسات در فواصل 7 روزه انجام شوند. فاصله بین جلسات تاثیری در رگ‌های معالجه شده ندارد.

بهترین زمان برای درمان رگ‌های عنکبوت چه زمانی است؟ 

رگ‌های عنکبوتی هیچ علائمی ندارند و مشکل اصلی آن‌ها تاثیر منفی آن‌ها بر زیبایی پای بیمار است. بنابراین، درمان آن‌ها کاملاً انتخابی است و هر زمانی می‌تواند انجام شود. رگ‌های عنکبوتی در دوران بارداری برجسته‌تر می‌شوند، بنابراین بهتر است منتظر بمانید تا بارداری به پایان برسد.

آیا ممکن است رگ‌های عنکبوتی عود کنند؟

اگرچه رگ‌های عنکبوتی ممکن است در حاملگی‌های بعدی نیز ایجاد شوند، اما رگ‌هایی که قبلاً تحت درمان قرار گرفته بودند نباید دوباره عود کنند. این امکان وجود دارد که رگ‌های عنکبوتی عود کنند، اما همیشه موارد جدیدی ایجاد می‌شوند و رگ‌های قبلی دوباره به حالت قبل برنمی‌گردند. بیشتر افرادی که رگ‌های عنکبوتی دارند، مستعد این مشکل هستند و با وجود انجام درمان، باز هم رگ‌های جدید در سال‌های آینده ظاهر می‌شوند. هیچ درمانی برای رگ‌های عنکبوتی وجود ندارد.

عوارض اسکلروتراپی چیست؟ 

بغیر از درد، اسکلروتراپی به ندرت باعث ایجاد یکسری عوارض جانبی می‌شود. واکنش‌های آلرژیک نادر است. تعداد کمی از افراد ممکن است در محل تزریق دچار خارش شدید شوند. اگر ماده شیمیایی در خارج از ورید تزریق شود، تغییر رنگ و درد شدید ایجاد می‌شود.