در صورت درمان نکردن واریس سیاهرگ‌ها این بیماری می‌تواند منجر به ایجاد جراحت‌های پوستی، لخته خون و حتی ترومبوز عروق عمقی شود. بهترین روش درمان واریس در اولین فرصت ممکن است تا از عوارض مرگبار و هزینه بر این بیماری، در صورت ابتلا به ترومبوز عروق عمقی، پیشگیری کنید.

 هم روش‌های تهاجمی و هم روش‌های غیرتهاجمی برای درمان واریس وجود دارد. روش‌های غیر تهاجمی عبارتند از استفاده از جوراب‌های واریس، ورزش کردن، بالاتر قرار دادن پا، کاهش وزن، عدم پوشیدن لباس‌های تنگ، پرهیز از ایستادن یا نشستن به مدت طولانی و عدم قرار دادن پاها روی هم در هنگام نشستن. درمان‌های تهاجمی شامل درمان سوزاندن رگ‌ها ، لیگاسیون یا بستن رگ‌ها و فلبکتومی می‌شود. درمان سوزاندن رگ‌ها به نوعی درمان واریس از داخل سیاهرگ گفته می‌شود که با استفاده دمای تولید شده توسط دستگاه لیزر یا رادیوفرکانسی یا مواد شیمیایی دیواره رگ‌ها را سوزانده و باعث می‌شود که رگ‌ها مهر و موم شوند و سپس بدن آنها را جذب کند. لیگاسیون یا بستن رگ‌ها به گره زدن رگ‌ها گفته می‌شود که در نتیجه رگ‌ها آب خواهند رفت. فلبکتومی  به خارج کردن سیاهرگ‌های مبتلا به واریس گفته می‌شود.

واریس سیاهرگ‌ها چیست؟ 

واریس سیاهرگ‌ها به گشاد شدن، در هم پیچیدن و برجسته شدن سیاهرگ‌ها گفته می‌شود. واریس معمولاً پاها را مبتلا می‌کند و باعث ورم، خارش، درد و در موارد شدیدتر جراحت پوستی می‌شود. دریچه‌های نرمال در سیاهرگ‌ها پس از عبور کردن خون از آنها بسته می‌شوند تا مانع از برگشتن خون به سمت پایین سیاهرگ شوند. واریس سیاهرگ‌ها هنگامی رخ می‌دهد که این دریچه‌ها نتوانند کار خود را انجام دهند. این دریچه‌ها به دلایل مختلفی کارآیی خود را از دست می‌دهد از جمله تروما و بارداری. پس از خراب شدن دریچه‌ها، قسمتی از سیاهرگ که پایین‌تر از آن دریچه قرار دارد زیر فشار خون بیشتری قرار گرفته و گشاد می‌شود. این امر سبب می‌شود تا سایر دریچه‌ها نیز از کار افتاده و سایر سیاهرگ‌ها نیز گشاد شوند.

علائم واریس سیاهرگ‌ها چیستند؟ 

واریس سیاهرگ‌ها رنگ آبی تیره دارد و بیشتر در پشت ساق پا یا داخل ران بروز می‌کند. ولی در عین حال واریس می‌تواند در هر جایی از پا بروز کند؛ از کشاله ران گرفته تا قوزک پا. سیاهرگ‌های مبتلا به واریس از زیر پوست بیرون زده و حالتی در هم پیچیده پیدا می‌کنند. واریس باعث خارش یا احساس سنگینی پاها و همچنین احساس سوزش، خارش، درد تپنده، گرفتگی عضلات و ورم در پاها می‌شود. ایستادن یا نشستن برای مدت طولانی باعث وخامت این بیماری می‌شود ولی قرار دادن پاها در سطحی بالاتر از سطح بدن به تسکین علائم بیماری کمک می‌کند. واریس می‌تواند باعث بروز جراحت پوستی در نزدیکی قوزک پا نیز شود.

راه های درمان واریس بدون جراحی

روش‌های درمانی کوتاه مدت برای واریس سیاهرگ‌ها چیستند؟ 

ورزش کردن ، جوراب واریس، بالاتر قرار دادن پاها نسبت به سطح بدن و استراحت کردن از جمله روش‌های درمانی کوتاه مدت برای واریس هستند. ورزش کردن، جوراب واریس، بالاتر قرار دادن پاها نسبت به سطح بدن و استراحت کردن واریس را درمان نمی‌کند و همچنین الزاماً مانع از وخامت این عارضه نخواهد شد زیرا با این اقدامات علل پیش زمینه‌ای بیماری رفع نمی‌شوند، ولی بصورت موقتی باعث تسکین علائم مرتبط با واریس سیاهرگ‌ها می‌شود. کاهش وزن نیز می‌تواند کمک کننده باشد. اگر ناحیه‌ای ملتهب یا عفونی شده، پزشک پماد آنتی بیوتیک یا آنتی بیوتیک خوراکی تجویز خواهد کرد.

ابلیشن داخل وریدی با لیزر یا رادیوفرکانس چه تأثیری در درمان واریس دارد؟ 

لیزر و همچنین رادیوفرکانسی هر دو از حرارت برای از بین بردن دیواره داخلی سیاهرگ استفاده می‌کنند. سیاهرگ به معنای واقعی کلمه از بین نمی‌رود، آن طور که در درمان سنتی خارج کردن سیاهرگ از بین می‌رود، ولی پس از مهر و موم شدن با حرارت به تدریج در بافت‌های پیرامونی خود جذب می‌شود. از بین بردنکامل سیاهرگ چند ماه طول می‌کشد و بدون درد است. گاهی اوقات، جذب به طور کامل صورت نمی‌گیرد و بجای سیاهرگ یک بافت فیبری تشکیل می‌شود که تنها با معاینه اولتراسوند می‌توان آن را مشاهده کرد.

اسکلروتراپی چیست؟

اسکلروتراپی  عمدتاً برای درمان رگ‌های عنکبوتی و واریس سیاهرگ‌های کوچک مورد استفاده قرار می‌گیرد. در این درمان یک فوم محلول اسکلروتراپی (ترکیبی از آب نمک و سدیم تترادسیل سولفات) مورد تأیید سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) به داخل سیاهرگ تزریق می‌شود که باعث ابلیشن شیمیایی داخل سیاهرگ شده و در نتیجه سیاهرگ را از بین می‌برد و ظاهر واریس را از روی پوست ناپدید می‌کند.

سوالات متداول

اگر سیاهرگ‌ها از بدن خارج شوند، آیا جریان خون در بدن مختل خواهد شد؟ 

سیاهرگ‌هایی که توسط پزشک خارج می‌شوند تنها بخش کوچکی از بازگرداندن خون را بر عهده دارند. بخش عمده بازگرداندن خون بر عهده سیاهرگ‌های عمقی قرار دارد که هرگز از بدن خارج نمی‌شوند. بعلاوه، سیاهرگ‌هایی که خارج می‌کنیم سیاهرگ‌های سالمی نیستند و کارکرد طبیعی خود را از دست داده‌اند. با خلاص شدن از آنها، سیستم گردش خون بهبود می‌یابد.

جراحی دقیقاً چه چیزی را در سیاهرگ‌ها درمان می‌کند؟

در سلامت کامل، دو سیاهرگ اصلی در هر پا وجود دارد که با عنوان سیاهرگ صافن بزرگ و ورید صافن کوچک شناخته می‌شوند، این دو سیاهرگ مجموعاً 10 درصد از خون کثیف را به قلب بازمی‌گردانند. 90 درصد باقیمانده خون توسط سیاهرگ‌های عمقی که هرگز به واریس مبتلا نمی‌شوند به سمت قلب بازمی‌گردد. در صورت ابتلا به حمله قلبی (آنفارکتوس حاد قلبی یا میوکاردیال) یا بیماری سرخرگ‌های پیرامونی، سیاهرگ صافن بزرگ بعنوان رگ جایگزین از پا گرفته می‌شود: این کار تنها زمانی انجام می‌گیرد که سیاهرگ صافن بزرگ سالم باشد یا آسیب کمی دیده باشد. بنابراین، پزشک سوالات مفصلی را از بیمار خواهد پرسید تا درباره پس زمینه قلبی عروقی وی اطلاعات کاملی را کسب کند.

اگر سیاهرگ‌های من آسیب دیده‌اند و من نخواهم آنها را از بین ببرم چه خطراتی متوجه سلامتی من خواهد شد؟ 

در صورت استفاده روزانه از جوراب‌های واریس به احتمال زیاد خطری متوجه شما نیست. این جوراب‌ها باید حداقل از نوع درجه 2 آن باشد. در غیر اینصورت، این بیماری مزمن وریدی بدتر خواهد شد و حتی ممکن است بیمار در معرض خطر لختگی خون در سیاهرگ‌های سطحی (فلبیتیس) قرار گیرد یا وضعیت پوستی بیمار رو به زوال گذاشته و باعث جراحت پوستی شود (یک زخم ناگهانی که عموماً در اطراف قوزک پا بروز می‌کند و به کندی التیام می‌یابد).

من در گذشته دچار ترومبوز عروق عمقی شده‌ام. آیا باز هم می‌توانم سیاهرگ‌های مبتلا به واریس را از بدن خارج کنم؟ 

بله، این مسئله امکان دارد ولی پزشک احتیاط بیشتری را در کار لحاظ خواهد کرد زیرا خطر ترومبوز می‌تواند پس از هر نوعی از جراحی رخ دهد. پس اگر در معرض خطر تروبوز سیاهرگی باشید، پزشک درمانی را انتخاب خواهد کرد که بیشترین مطابقت را با پروفایل پزشکی شما داشته باشد.

سیاهرگ‌های من نزدیک به 20 سال است که آسیب دیده‌اند، آیا حالا درمان آنها دیگر ارزشی دارد؟

این مسئله به میزان ناراحتی شما (دردناک بودن پاها، خستگی پاها، بی‌قراری پاها، گرفتگی عضلات، ظاهر ناخوشایند واریس، خطر بروز جراحت پوستی) بستگی دارد. جدیدترین روش‌های درمانی همچون ابلیشن با لیزر یا رادیوفرکانسی و اسکلروتراپی می‌توانند به سادگی و به طرز موثری علائم این بیماری را تسکین دهند. هرگز برای مراقبت از پاها و درمان واریس سیاهرگ‍ها دیر نیست.

آیا می‌توان تمام سیاهرگ‌های مبتلا به واریس را از بدن خارج کرد؟ 

جدیدترین روش‌های درمانی همچون ابلیشن با لیزر یا رادیوفرکانسی، اسکلروتراپی با فوم، میکرواسکلروتراپی با لامپ وود یا تاباندن نور به پزشک این امکان را می‌دهد تا هر نوعی از واریس سیاهرگ‌ها را از فارغ از اندازه آن درمان کند. پزشکان معمولاً با درمان بزرگترین سیاهرگ شروع می‌شود و سپس به درمان سیاهرگ‌های کوچک‌تر می‌پردازند. هرچند در صورت وجود رگ‌های عنکبوتی گسترده، شاید از بین بردن تک تک سیاهرگ‌های کوچک امکان پذیر نباشد. به همین خاطر، در جلسه اول مشاوره پزشک درباره نتایج قابل انتظار درمان با بیمار صحبت خواهد کرد.

چه زمانی در سال بهترین موقع برای درمان واریس سیاهرگ‌هاست؟

در صورتی که تنها گزینه درمانی ممکن خارج کردن سیاهرگ به روش سنتی باشد، پزشکان توصیه می‌کردند که از انجام جراحی در تابستان پرهیز کنید زیرا پس از جراحی نیاز به پوشیدن جوراب واریس خواهد بود و همچنین بعلت وجود خطر لاغری و عفونت جای زخم در کشاله ران. با روش‌های جدید، این عمل را می‌توان در هر فصلی از سال انجام داد مخصوصاً اگر قرار به انجام ابلیشن با لیزر یا رادیوفرکانسی باشد. این روش‌ها کم‌ تهاجمی‌تر بوده و خطر کبودی ناچیزی دارند (برخی از بیماران حتی هیچ اثری از آن را روی پوست خود نخواهند دید). نیاز به پوشیدن جورب واریس را می‌توان تنها به یک روز کاهش داد، که این امر به سطح طاقت بیمار بستگی دارد.

 درمان با لیزر یا رادیوفرکانسی چقدر طول خواهد کشید؟ 

ابلیشن با لیزر یا رادیوفرکانسی تقریباً 1 الی 2 ساعت طول می‌کشد و به میزان درمان سیاهرگ‌های صافن بستگی دارد. در مجموع بیمار باید 2 الی 3 ساعت در مطب یا مجموعه درمانی باشد.

آیا می‌توان در یک جلسه تمام سیاهرگ‌های مبتلا به واریس را درمان کرد؟ 

این امر به مقدار واریسی که پزشک باید خارج کند یا اندازه واریس و یا موقعیت آن بستگی دارد. البته خواسته بیمار نیز در نظر گرفته می‌شود. اکثر اوقات، درمان کامل واریس به چند جلسه درمانی نیاز دارد. پزشک ابتدا سیاهرگ‌های بزرگتر را درمان کرده و سپس به درمام سیاهرگ‌های کوچکتر می‌پردازد. گاهی اوقات، درمان یک سیاهرگ بزرگ باعث از بین رفتن انشعابات آن نیز می‌شود. جلسات درمان حداقل هر 3 هفته انجام می‌گیرد.

آیا این درمان‌های مختلف ردی روی پوست به جا خواهند گذاشت؟ 

اثر جراحی روی پوست بسیار نارچیز خواهد بود و از درمان‌هایی همچون ابلیشن با لیزر یا رادیوفرکانسی هیچ اثری باقی نمی‌ماند (در صورتی که سیاهرگ بیش از حد به پوست نزدیک باشد اندکی از رد جراحی قابل مشاهده خواهد بود). احتمال برجا ماندن یک رد قهوه‌ای رنگ موقتی در اثر اسکلروتراپی و فوم اسکلروتراپی وجود دارد که این اثر تا چند هفته پس از درمان و گاهی اوقات تا یک سال بعد از درمان ناپدید خواهد شد. برای پیشگیری از برجا ماندن رد درمان، پزشک با دقت زیادی درمان را انجام می‌دهد و همیشه از کمترین دوز اسکلروزان در جلسات اول استفاده می‌کند و در جلسات بعدی به تدریج دوز ترکیب را بالاتر می‌برد. بعلاوه پزشکان توصیه می‌کنند تا یک ماه پس از درمان از قرار گرفتن در معرض آفتاب خودداری کنید.

 من به برخی داروها حساسیت دارم، آیا این مسئله مشکلی ایجاد نخواهد کرد؟ 

در اولین جلسه مشاوره، پرسیدن سوالات مفصل به پزشک این امکان را می‌دهد تا سابقه پزشکی و جراحی شما را گردآوری کند، از جمله حساسیت‌های شما؛ تا از دادن هرگونه دارو یا ماده‌ای که باعث بروز حساسیت در بدن بیمار شود (از جمله یودین، لاتکس، لیدوکائین، عامل اسکلروزان، چسب زخم و غیره) خودداری نماید.

من باردار هستم. آیا باز هم می‌توان از درمان اسکلروتراپی برای واریس استفاده کرد؟

خیر. انجام اسکلروتراپی در دوران بارداری توصیه نمی‌شود. بعلاوه، تغییرات هورمونی در دوره بارداری باعث بروز واریس سیاهرگ‌ها می‌شود که به احتمال زیاد پس از زایمان و پایان دوره شیردهی از بین خواهد رفت. در نتیجه پزشکان توصیه می‌کنند تا از انتهای سه ماهه اول بارداری از جوراب‌های واریس درجه 2 استفاده کنید. پس از زایمان، پزشکان پیش از در نظر گرفتن اسکلروتراپی برای درمان واریس 6 ماه صبر می‌کنند.

آیا پس از عمل پزشک ناحیه درمان را پانسمان خواهد کرد؟

در صورتی که درمان با لیزر یا رادیوفرکانسی انجام دهید، چند چسب بخیه روی زخم چسبانده می‌شود تا بیمار بتواند به راحتی دوش بگیرد. چسب بخیه همچون نخ بخیه عمل می‌کند، با استفاده از آنها دیگر نیازی به بخیه زدن با نخ بخیه نیست و همچنین چسب بخیه ضد آب است. چسب بخیه بعد از چند روز خود به خود خواهد افتاد. در صورت انجام اسکلروتراپی یا اسکلروتراپی با فوم، پزشک یک تکه پنبه و چسب زخم را روی ناحیه تحت درمان قرار خواهد داد و بیمار باید آن را تا یک ساعت روی آن ناحیه نگاه دارد. جوراب‌های واریس تنها در صورتی که بیمار بتواند آنها را تحمل کند و مشکلی برای پوشیدن آنها نداشته باشد پوشیده می‌شود.

آیا پس از عمل می‌توان به سرعت به کارهای روزمره بازگشت؟ 

بله. پس از اتمام فرآیند درمان می‌توانید به کارهای روزمره خود بازگردید. احتمالاً اندکی ناراحتی وجود خواهد داشت، مثل احساس کشیدگی در ران یا پا، ولی هیچ احتیاجی به گرفتن مرخصی استعلاجی نخواهد بود. پس از درمان با لیزر یا رادیوفرکانسی دوره نقاهتی وجود نخواهد داشت.

آیا باز هم پس از عمل احساس درد خواهم داشت؟ 

اگر پزشک آن سیاهرگ صافن که مسئول علائم واریس است را از بین ببرد، بدون شک علائم بیماری تسکین خواهد یافت. گاهی اوقات، مقداری درد یا ناراحتی وجود خواهد داشت که وقتی سیستم سیاهرگ‌ها بیش از حد تحت فشار قرار بگیرد برای مثال بعد از ایستادن طولانی مدت، حرارت بسیار زیاد و رانندگی طولانی مدت بیمار درد یا ناراحتی را احساس خواهد کرد.

آیا پس از درمان واریس سیاهرگ‌ها باز هم احساس سنگینی در پا خواهم داشت؟ 

اگر پزشک رگ معیوبی که باعث ایجاد علائم واریس می‌شود را از بین ببرد علائم بیماری نیز تسکین خواهد یافت. از سوی دیگر، در صورتی که واریس تنها عامل احساس سنگینی در پا نباشد این احساس کاملاً از بین نمی‌رود، برای مثال در صورت ابتلا به لنف ادم.

آیا پس از عمل لیزر یا رادیوفرکانسی سیاهرگی مبتلا به واریس باقی خواهد ماند؟ 

عمل با لیزر یا رادیوفرکانسی شامل بستن سیاهرگ اصلی مبتلا به واری در جایی است که بیماری وریدی شروع شده، که معمولاً سیاهرگ‌های صافن است. در اغلب اوقات رگی از زیر پوست قابل مشاهده نیست. پزشکان معمولاً پس از عمل لیزر یا رادیوفرکانسی چند هفته صبر خواهند کرد و پس از آن بررسی می‌کنند که آیا نیازی به انجام درمان‌های تکمیلی برای سیاهرگ‌های باقیمانده وجود دارد یا خیر، زیرا ممکن است این رگ‌ها در همان درمان اولیه از بین رفته باشند.