اسکلروتراپی یک روش پزشکی برای درمان رگ‌های واریسی و رگ‌های عنکبوتی است. در اسکلروتراپی یک محلول به طور مستقیم در رگ تزریق شده که باعث از بین رفتن آن می‌شود و خون مسیر خود را از طریق یک رگ سالم دیگر می‌بندد. رگ تخریب‌شده جذب بافت بدن شده و در نهایت از بین می‌رود. این بهترین روش برای درمان رگ‌های واریسی پرپیچ‌وتاب و با عود مکرر است.

واریس چیست؟ 

رگ‌های واریسی رگ‌هایی هستند که معمولا به دلیل وجود نقص‌هایی در دریچه‌های رگ دچار تورم شده و به شکل غیرعادی بزرگ می‌شوند. گاهی این رگ‌ها به رنگ آبی در آمده و سطح پوست را دچار برآمدگی می‌کنند و ظاهری پر پیچ و خم بخود می‌گیرند.

رگ‌های عنکبوتی چیست؟ 

رگ‌های عنکبوتی بیشتر در بین زنان گروه سنی ۳۰ تا ۵۰ ساله شیوع دارد. علت ایجاد رگ‌های عنکبوتی تغییرات هورمون استروژن و بارداری زنان است. ظاهر رگ‌های عنکبوتی دارای الگو‌های شبکه‌ای به شکل دایره‌ است. معمولا این رگ‌‌ها به رنگ بنفش کم رنگ هستند و ظاهری مشبک دارند. ناگفته نماند که وجود رگ‌های عنکبوتی کامل بی‌خطر است.

اسکلروتراپی چیست؟

در روش اسکلروتراپی، محلولی ( ماده اسکلروزانت) به طور مستقیم درون رگ تزریق می‌شود. محلول قوی به طور مستقیم در رگ تزریق شده و باعث متورم شدن دیواره آن می‌شود. پس از چند هفته تا چند ماه این رگ از بین می‌رود. رگ‌های بزرگ‌تر مبتلا به واریس نیز ممکن است به روش اسکلروتراپی مورد درمان قرار گیرند. اسکلروتراپی بیماری واریس و رگ‌های عنکبوتی را به طور مؤثر درمان می‌کند. این روش معمولاً به عنوان روش درمانی برای رگ‌های واریسی کوچک مورد ملاحظه قرار می‌گیرد.

مزایای اسکلروتراپی

• همه فرایند درمان در یک کلینیک به عنوان یک عمل سرپایی انجام می‌شود.
• هر جلسه درمان حدود نیم ساعت طول می‌کشد.
• بیمار بلافاصله پس از عمل می‌تواند به فعالیت‌های روزمره خود بپردازد اما باید تا یک هفته از انجام فعالیت‌های شدید پرهیز شود.
• نیازی به عمل جراحی برداشتن ورید نیست و پس از انجام این فرایند درمانی، ناراحتی کمی وجود خواهد داشت.
• در این عمل نسبت به عمل‌های جراحی دیگر کبودی کمتری ایجاد می‌شود.
• نیازی به بیهوشی عمومی وجود ندارد و در کلینیک بصورت سرپایی انجام می‌شود.
• درمان مجدد رگ‌های واریسی ساده است.
• این عمل از عمل جراحی واریس ارزان‌تر است.
• نیازی به مرخصی گرفتن ندارد مگر برای حضور در جلسات درمانی
• رگ‌های درمان شده پس از مدتی به طور کامل ناپدید شده و حتی در تصویربرداری‌های سونوگرافی هم قابل‌تشخیص نیستند.

اسکلروتراپی برای چه کسانی مناسب است؟

قبل از انجام عمل اسکلروتراپی، شما یک جلسه مشاوره با متخصص عروق خواهید داست تا در مورد مناسب بودن این روش درمانی برای شما تصمیم گرفته شود. در صورتی که باردار هستید نباید برای انجام عمل عجله کنید. در صورتی که از قرص‌های ضدبارداری استفاده می‌کنید می‌توانید عمل اسکلروتراپی را انجام دهید. اگر شما در گذشته لختگی خون داشته‌اید، تحت این عمل قرار گرفتن به تصمیم شخصی خودتان و سلامت عمومی ناحیه تحت درمان و دلیل لخته شدن خون بستگی دارد.

آماده شدن برای انجام اسکلروتراپی

قبل از عمل، متخصص معمولاً سوابق پزشکی بیمار را بررسی کرده و معاینات بالینی لازم را انجام می‌دهد. پزشک رگ‌های مبتلا را معاینه کرده و هر گونه اختلالات عروق خونی زمینه‌ای را بررسی می‌کند. در مورد موارد زیر حتماً با پزشک صحبت کنید:

• اگر باردار هستید؛ بیشتر پزشکان توصیه می‌کنند تا زمان زایمان صبر کنید.
• در صورتی که به بیماری‌هایی مانند بیماری‌های قلبی یا سرطان یا اختلالات انعقاد خون دچار هستید.
• در مورد مصرف هرگونه دارویی اعم از داروهای بدون نیاز به نسخه پزشک و داروهای تجویزی یا مکمل‌هایی که مصرف می‌کنید.
• در صورتی که سیگار می‌کشید یا قرص‌های ضدبارداری که احتمال لخته شدن خون را افزایش می‌دهند مصرف می‌کنید.
• اگر آلرژی دارید.

نحوه انجام

نخست باید برای نقشه‌برداری از مسیر سطحی، محل سوراخ و رگ‌های عمقی، اسکن اولتراسوند داپلکس انجام شود. آن‌هایی که بیش از 5 میلی‌متر عرض دارند و رفلاکس آنها مشخص است برای درمان مناسب‌تر هستند. اسکلروتراپی رگ‌های سطحی بزرگ‌تر و سوراخ کردن رگ‌ها معمولاً با هدایت اولتراسوند (اکو) انجام می‌شوند.

در بیشتر موارد اسکلروتراپی، محلول نمکی به وسیله سوزن‌های ریز مستقیماً در رگ تزریق می‌شود. ممکن است شما در این مرحله به مدت یک تا دو دقیقه احساس ناراحتی و گرفتگی خفیفی داشته باشید به خصوص زمانی که تزریق در رگ‌های بزرگ‌تر انجام می‌شود و این رگ‌ها به طور دائمی بسته می‌شوند. رگ به یک بافت مرده تبدیل شده که در نهایت از بدن دفع می‌شود. فرایند اسکلروتراپی 15 تا 30 دقیقه انجام می‌شود. تعداد رگ‌های مورد تزریق قرار گرفته در یک جلسه به سایز و محل این عروق و وضعیت عمومی بیمار بستگی دارد. اسکلروتراپی در مطب پزشک به وسیله متخصص یا جراح انجام می‌شود و شما پس از این عمل به مدت چند روز نباید فعالیت‌های هوازی انجام دهید. این روش درمانی نیازی به بستری شدن ندارد اما پیشنهاد می‌شود که روزانه پیاده‌روی کرده تا بدن بهتر بتواند رگ را دفع کند.

فوم اسکلروتراپی

معمولاً درمان در اتاق درمان یا اتاق معاینات اولتراسوند انجام می‌شود. بیمار راحت روی تخت دراز می‌کشد. تزریق باعث ناراحتی‌های جزئی می‌شود و به همین دلیل نیازی به بیهوشی یا استفاده از داروهای آرامش‌بخش نیست. برای درمان رگ‌های واریسی بزرگ باید رگ اصلی تغذیه‌کننده مسدود شود. این کار به روش‌های جراحی انجام می‌شود اما در درمان با فوم تنها چیزی که نیاز است قرار دادن سوزن در سطح رگ مبتلا است. این تنها بخش درمان است که باعث ایجاد ناراحتی شده و معمولاً با مقدار کمی بیحسی موضعی انجام می‌شود.

محل سوزن به دقت با تصویربرداری اولتراسوند انتخاب می‌شود تا تزریق در محل کاملاً درست انجام شود. سپس، فوم در حالی که مسیر عبور آن از طریق دستگاه اولتراسوند رهگیری می‌شود تزریق می‌شود. به طور شگفت‌آور، تزریق فوم هیچ ناراحتی ایجاد نمی‌کند اگر چه ممکن است پا پس از تزریق آن کمی دردناک شود. رگ‌های واریسی در پا کاملاً مونیتور می‌شوند تا مشخص شود که آیا فوم داخل دیواره رگ شده است یا نه. معمولاً چند تزریق کوچک انجام شود تا از این که همه سطح رگ مورد تزریق قرار گرفته شده باشد اطمینان حاصل شود. کل درمان بیش از 20 تا 30 دقیقه طول نمی‌کشد. در نهایت پا محکم بانداژ می‌شود. هدف از این کار فشرده شدن رگ‌ها است تا در هنگامی که بیمار ایستاده است خون وارد آنها نشود. بانداژ معمولاً به مدت یک یا دو هفته روی پا قرار داده می‌شود و پس از آن از جوراب‌های کشی مخصوص واریس استفاده می‌شود.

نتایج

• شما می‌توانید بلافاصله پس از عمل بایستید و راه بروید. حرکت دادن پاها برای پیشگیری از لخته شدن خون و به حداکثر رساندن نتایج عمل بسیار مهم است.
• به مدت یک تا سه هفته، جوراب مخصوص واریس و بانداژها مورد استفاده روی ناحیه تحت درمان باقی می‌ماند تا فشار لازم بر رگ درمان شده وارد آید.
• بیشتر مردم می‌توانند بلافاصله پس از انجام عمل به امور روزمره خود بپردازند.
• شما باید به مدت دو هفته پس از عمل از تابش نور مستقیم خورشید به محل درمان شده جلوگیری کنید.

خطرات احتمالی و عوارض جانبی

• پس از درمان ممکن است شما به مدت 2 تا 4 هفته در پاهای خود احساس ناراحتی کنید.
• کبودی خفیف و برآمدگی‌هایی در پا ایجاد می‌شود که ممکن است چند هفته ادامه داشته باشد. البته هر دو عارضه معمولاً پس از جراحی رگ‌های واریسی دیده می‌شوند.
• نتیجه نهایی ممکن است چند ماه پس از درمان حاصل شود و این مدت طولانی‌تر از زمانی است که از روش‌های جراحی برای درمان استفاده می‌کنید.

سوالات رایج 

دوران نقاهت پس از تزریق اسکلروتراپی چگونه است؟

یکی از بهترین نکات مربوط به اسکلروتراپی این است که پس از انجام آن فرد نیازی به استراحت پزشکی ندارد و می‌تواند بلافاصله پس از درمان به سراغ کارهای روزمره خود بازگردد. در واقع، پزشکان به بیماران توصیه می‌کنند که خود را مشغول انجام کارهای عادی خود کنند تا از این طریق به بهبودی بهتر خود کمک کنند.

 پس از اسکلروتراپی چه اتفاقی می‌افتد؟

معمولا پس از تزریق اسکلروتراپی فرد دچار درد خفیف می‌شود که می‌توان به کمک تیلنول آن را به راحتی کنترل کرد. تا چند روز پس از درمان، قسمتی از پوست که در آن تزریق انجام شده است دچار کبودی و ورم می‌شود. بدین منظور می‌توانید از نوارهای کشدار استفاده کنید تا از شدت درد و ورم آن بکاهید. معمولا این کبودی پس از گذشت ۲ تا ۳ هفته بخودی خود برطرف می‌شود. لازم به ذکر است که با تزریق اسکلروتراپی هیچگونه مشکلی در راه رفتن فرد به وجود نخواهد آمد. عموما پس از گذشت ۲ روز از انجام اسکلروتراپی، اکثر بیماران قادر به از سر گیری فعالیت‌های عادی خود خواهند بود.

هر جلسه اسکلروتراپی چه مدت طول می‌کشد؟

معمولا اکثر افراد دارای چندین رگ عنکبوتی هستند و می‌توان در حالی که فرد بر روی صندلی نشسته است ۱۵ تا ۲۰ مرحله تزریق را بر روی قسمت‌هایی از بدن وی انجام داد. هر جلسه درمانی چیزی حدود ۳۰ دقیقه طول می‌کشد. پس از درمان، بر روی محل تزریق بانداژهای استریل شده قرار داده می‌شود و سپس دور کل پای فرد نوار کشدار پیچیده می‌شود. این نوار کشدار به مدت ۲ تا ۳ هفته بر روی پا باقی می‌ماند و پس از گذشت این مدت با مراجعه به پزشک و ارزیابی وی می‌توان آن را برداشت.

پس از گذشت چه زمانی از اسکلروتراپی بیمار باید به پزشک مراجعه کند؟

پس از گذشت چند هفته از اسلکروتراپی بایستی به مطب پزشک مراجعه کنید تا وی نتایج اسکلروتراپی را بررسی کند. همچنین با مراجعه به پزشک می‌توانید از نبود عوارض غیرعادی و یا جدی ناشی از تزریق اسکلروتراپی نیز اطمینان حاصل کنید.

چه زمانی می‌توان از اسکلروتراپی استفاده کرد؟

اسکلروتراپی یک روش انتخابی است و هر زمان که فرد بخواهد می‌تواند آن را انجام دهد. اسکلروتراپی بیش از ۳۰ تا ۶۰ دقیقه طول نمی‌کشد و حتی می‌توان آن را زمان استراحت ناهار  در اداره انجام داد.

اسکلروتراپی یک شیوه درمانی سرپایی است که می‌توان آن را در ساعات اداری نیز انجام داد. ناگفته نماند که می‌توانید پس از اندکی از تزریق اکثر فعالیت‌های خود از سر بگیرید.

آیا لازم است که پس از اسکلروتراپی انجام برخی از فعالیت‌ها را محدود کرد؟ 

به شدت توصیه می‌شود که پس از اسکلروتراپی حتما پیاده‌روی کنید اما بایستی در ۲ تا ۳ هفته اول از انجام هرگونه فعالیت ورزشی سنگین خودداری کنید.

آیا اسکلروتراپی دردناک است؟

با تزریق محلول اندکی احساس سوزش می‌کنید اما این حس سوزش تنها چند ثانیه ادامه دارد. اکثر افراد قادر به تحمل این شیوه درمانی هستند و برای انجام آن نیازی به هیچگونه بیهوشی نیست. بیشتر بیمارانی که از این روش استفاده کرده‌اند معتقدند که برخلاف انتظار آنها اسکلروتراپی درد آنچنانی به همراه ندارد.

اگر رگ‌های عنبکوتی درمان نشدند چه باید کرد؟

لازم نیست که کار خاصی انجام دهید. در واقع رگ‌های عنکبوتی رگ‌های کوچکی هستند که صرفا از لحاظ ظاهری و زیبایی مشکل‌ساز هستند و هیچگونه خطری برای فرد به همراه ندارند. بعنوان مثال، این رگ‌ها هیچگونه لختگی خون، درد یا تورمی به دنبال ندارند. حتی گاهی ممکن است که فرد نخواهد دست به درمان آنها بزند.

 آیا می‌توان اسکلروتراپی را بر روی بازو و یا صورت نیز انجام داد؟

اگر چنانچه رگ‌های عنکبوتی صورت بسیار آشکار هستند در این صورت استفاده از  لیزر گزینه بهتری از اسکلروتراپی است.

آیا حذف رگ‌های عنکبوتی عوارض جانبی به همراه دارد؟

از آنجایی که رگ‌های عنکبوتی هیچگونه کارآیی و عملکردی در بدن ندارند لذا حذف آنها نیز هیچ عوارضی به همراه نخواهد داشت. در واقع تنها دلیل درمان این رگ‌ها مربوط به مسائل زیبایی و ظاهر ناخوشایند آنها است.

آیا همه افراد می‌توانند تحت اسکلروتراپی قرار بگیرند؟

به جزء زنان باردار و شیرده تقریبا همه افرادی که از وجود رگ‌های عنکبوتی رنج می‌برند می‌توانند تحت درمان از طریق اسکلروتراپی قرار بگیرند. سایر موارد منع مصرف تقریبا شامل افرادی می‌شود که دارای عفونت‌های پوستی ، دیابت کنترل نشده ، تب، سابقه ترومبوز ورید عمیق، مصرف داروهای ضد انعقاد خون و  آن دسته از بیمارانی است که کورتیکواستروئید مصرف می‌کنند.

آیا می‌توان از اسکلروتراپی برای درمان رگ‌های واریسی بزرگ نیز استفاده کرد؟

متأسفانه  از اسکلروتراپی عموماً برای درمان رگ‌های سطحی بسیار کوچک در نزدیکی سطح پوست استفاده می‌شود لذا استفاده از اسکلروتراپی برای درمان رگ‌های بزرگ مؤثر نیست و نیاز به مقادیر زیادی از اسکلروزانت‌ها با پتانسیل جذب آن دارد. هنگامی که رگ‌های بزرگ تحت درمان اسکلروتراپی قرار می‌گیرند نیاز به یک محلول قوی‌تر با حجم به مراتب بالاتر است. معمولا پس از درمان رگ‌های بزرگتر بایستی حداقل به مدت ۲ هفته از جوراب‌های واریسی استفاده کرد. لازم به ذکر است که بهتر است در ماه‌های زمستان اقدام به درمان  رگ‌های عنکبوتی کرد زیرا در این فصل از سال به راحتی می‌توان جوراب‌های ساق بلند پوشد.

برای درمان رگ‌های عنکبوتی به چند جلسه اسکلروتراپی نیاز است؟

تعداد جلسات درمانی در بین افراد متفاوت است اما معمولا برای کسب بهترین نتیجه به ۲ تا ۴ جلسه درمان نیاز است. بیمارانی که وضعیت رگ‌های عنکبوتی آنها خفیف است انجام ۱ الی ۲ جلسه اسکلروتراپی کفایت می‌کند. زمانی به تعداد جلسات درمانی بیشتر نیاز است که تعداد رگ‌های عنکبوتی زیاد باشد و اندازه آنها نیز بزرگ باشد.

هزینه درمان رگ‌های عنکبوتی به شیوه اسکلروتراپی چقدر است؟

هزینه اسکلروتراپی در بین افراد مختلف، متفاوت است. در واقع هزینه اسکلروتراپی به مقدار محلول اسکلروزان مصرف شده بستگی دارد. همچنین گاهی لازم است که فرد چندین جلسه تحت درمان قرار گیرد که این خود بر روی هزینه درمان تاثیر می‌گذارد.