عروق واریسی منشأ و منبع نگرانی بسیار از افراد است به خصوص زمانی که این عارضه تشدید می‌شود. در این مقاله تشریح می‌کنیم که چرا قرار گرفتن در معرض گرما مانند هوای گرم، حمام گرم و جکوزی ممکن است عروق واریسی و علائم آن را تشدید نماید و برای کاهش احتمال بروز این مشکل چه باید کرد.

 واریس چیست؟

بر اساس برخی مطالعات انجام شده، حدود 25 درصد از زنان و 10 درصد مردان به واریس مبتلا می‌شوند. عروق واریسی، رگ‌های اتساع شده و متورمی هستند که معمولاً در پاها دیده شده و ممکن است به عارضه‌ای دردناک با ظاهری ناخوشانید تبدیل شوند.

واریسی شدن عروق معمولاً ژنتیکی است بنابراین اگر یک نفر از اعضای خانواده به آن مبتلا شده باشد، احتمال این که شما نیز به واریس مبتلا شوید افزایش می‌یابد. زمانی که دریچه‌های درون عروق که خون را در سیستم گردش خون به چرخش درمی‌آورند ضعیف می‌شوند، خون در این عروق جمع می‌شود. علائم شایع ابتلا به عروق واریسی، حساس شدن نواحی اطراف این عروق و گشاد شدن آنها، تورم پاها، سفت شدن و خارش پاها و احساس سنگینی در پاها است.

 گرما چگونه باعث تشدید عروق واریسی می‌شود؟

وقتی بدن ما خیلی گرم می‌شود با تلاش برای خنک کردن خود، واکنش نشان می‌دهد. این واکنش باعث گشاد شدن عروق برای عبور خون بیشتر به سطح پوست می‌شود و به همین دلیل است که پوست ما در دمان گرم، قرمز می‌شود. زمانی که این واکنش با تعریق همراه شود، به خنک شدن خون در سطح پوست کمک کرده به باعث خنک شدن کل بدن ما می‌شود.

مکانیسم آمدن خون در نزدیکی سطح پوست باعث می‌شود که خون بیشتری به سمت رگ‌های مبتلا به واریس در زیر سطح پوست وارد شود. این افزایش حجم خون در عروق باعث بیشتر گشاد شدن آن‌ها می‌شود.

عروق واریسی، رگ‌های متورم و آسیب‌دیده‌ای هستند که به دلیل مشکلات ایجاد شده در دریچه‌های عروقی دچار این عارضه شده‌اند. دریچه‌های آسیب‌دیده اجازه می‌دهند که خون در عروق آسیب‌دیده و کشیده شده به سمت عقب بازگشته و جمع شود؛ بنابراین زمانی که مکانیزم خنک‌کنندگی حجم بیشتری از خون را در این رگ‌ها جاری می‌سازد، فشار مضاعفی به آنها وارد شده و باعث افزایش تورم و جمع شدگی خون و آسیب‌دیدگی این عروق می‌شود.

 گرما چگونه باعث تشدید علائم عروق واریسی می‌شود؟

علاوه بر علائم بصری عروق واریسی، برخی علائم ثانویه نیز ممکن است همراه با ابتلا به این بیماری دیده شوند.

پاها ممکن است دچار درد شوند زیرا عروق باید برای پمپاژ خون در جهت خلاف گرانش زمین و به سمت قلب سخت‌تر کار کنند که یک کار سخت برای عروقی است که دچار آسیب‌دیدگی شده‌اند. این مشکل همراه با تجمع سموم ناشی از تجمع خون باعث ایجاد درد در پاها می‌شود. زمانی که بدن گرم می‌شود و خون اضافی به سمت سطح عروق حرکت می‌کند، این عروق باید به ناچار سخت‌تر کار کنند که می‌توانند احساس درد در پاها را تشدید کند.

عروق واریسی همچنین ممکن است باعث ایجاد درد در مچ پاها و تورم پاها شود که دلیلان نیز ضعف گردش خون در این قسمت است. اگر دما افزایش یابد و بدن خون بیشتری به سطح پوست ارسال کند – از طریق عروق واریسی آسیب‌دیده – مشکل تشدید می‌شود. پاهای بسیاری از افراد در دمای گرم متورم می‌شود بنابراین طبیعتاً این مشکل در افراد مبتلا به واریس شدیدتر است.

بسیاری از افراد مبتلا به عروق واریسی دچار کرامپ پا می‌شوند. سموم و خون بدون اکسیژن در بافت‌های اطراف باعث می‌شوند که این عروق بیش از اندازه کار کنند. کرامپ به دلیل کم‌آبی و کاهش نمک در هوای گرم نیز ایجاد می‌شود که به آن کرامپ های ناشی از گرما گفته می‌شود.

 آیا استفاده از سونا و جکوزی بعد از درمان واریس مجاز است؟

هوای گرم قطعاً باعث گشاد شدن موقتی عروق می‌شود بنابراین پزشکان به مدت 4 تا 6 هفته استفاده از وان آب گرم را پس از درمان عروق را محدود می‌کنند. اگر قسمتی از رگ درمان شده به طور دائمی بسته شده باشد، قرار گرفتن در آب گرم زودتر از موعد باعث می‌شود که این رگ دوباره باز شده و درمان بی‌اثر شود. عروقی که پس از 4 تا 6 هفته بسته بمانند معمولاً بسته خواهند ماند و در نهایت جذب بدن می‌شوند. عروق جدید نیز دوباره ساخته شده و تعداد عروق خونی شما ناکافی نخواهد ماند. اتفاقی که ممکن است گاهی اوقات بیفتد این است که عروق به درستی کار نکنند و بدن ممکن است تعداد بیشتری از عروق را جایگزین نماید و باعث شود که تعداد عروق قابل مشاهده در زیر پوست به اندازه‌ای افزایش یابد که رنگ ساق و مچ پا، بنفش شود. وان آب گرم به طور مستقیم باعث واریسی شدن عروق نمی‌شوند ولی این که آیا سرعت واریسی شدن عروق را در افراد مبتلا به واریس را افزایش می‌دهد یا نه هنوز مشخص نیست و ممکن است نقش کمی در این مورد داشته باشد.

 برای درمان آن چه کاری می‌توانید انجام دهید؟

اولین راه حل مشخص، اجتناب از قرار گرفتن در معرض گرما است. این بدان معنی است که شما باید از سونا و وان آب داغ پرهیز کنید و سعی کنید که به جای آن از حمام گرم استفاده کنید و به مدت زیادی در وان غوطه‌ور نمانید.

در هوای گرم، سعی کنید که خودتان را خنک نگه دارید تا عروق شما مجبور به سخت کار کردن نشوند – در سایه بنشینید، در ساعات گرم روز در هوای آزاد نروید (بین ساعت 11 تا 15) و از پنکه برای خنک کردن محیط استفاده کنید. شما باید از حوله مرطوب یا فلانل برای خنک نگه داشتن پاهای خود استفاده کنید و از آن در پشت گردن خود نیز به منظور خنک کردن تمام بدن استفاده نمایید.

مقدار زیادی مایعات بنوشید تا خون شما غلیظ نشود. اگر شما دچار ترومبوز حاد یا ترومبوفلبیت حاد شده‌اید تا زمانی که علائم شما برطرف نشده است نباید از سونا استفاده کنید.

 درمان‌های خانگی واریس 

با این که واریس معمولاً یک بیماری خوش‌خیم است یعنی باعث بروز خطر جدی برای سلامت شما نمی‌شود اما ظاهران برای برخی افراد ناخوشایند است و بنابراین بسیاری از پزشکان، انجام عمل‌های جراحی زیبایی را برای رفع ظاهر این عروق پیشنهاد می‌کنند. این جراحی‌ها، گران هستید بنابراین بهتر است ابتدا از روش‌های ساده و طبیعی برای از بین بردن عروق واریسی استفاده کنید.

 پاهای خود را بالا نگه دارید 

درست مانند زمانی که مدت طولانی پرواز می‌کنید یا می‌نشینید، خون به سمت پاهای شما هجوم می‌برد و باعث می‌شود که پاها خیلی سنگین شوند. ابتلا به واریس نیز باعث ایجاد حس مشابهی می‌شود و آنهایی که به این بیماری مبتلا هستند اگر مدت زمان طولانی بنشینند یا روی پای خود بایستند ممکن است دچار تورم پا شوند. برای درمان این احساس ناخوشایند، بهتر است پاهای خود را تا یک ساعت بالا نگه دارید. این کار باعث می‌شوند که خون از پاها و مچ پاها خارج شود و به سمت قلب بازگردد در نتیجه تورم و احساس سنگینی پاها کاهش می‌یابد.

 روی عروق خود یخ قرار دهید 

استفاده از یخ یا بسته یخ روی عروق مبتلا به واریس به کاهش ظاهر و تورم اطراف عروق کمک می‌کند زیرا استفاده از سرما، جریان خون را در این قسمت‌ها محدود کرده و ظاهر متورم این عروق کاهش می‌یابد. همچنین توصیه می‌شود که با آب سرد یا آب ولرم استحمام کنید تا جریان خون به طور سالم گردش یافته و عروق و شریان‌های شما بهتر کار کنند.

 ورزش کردن 

ورزش‌های قلبی عروقی را به طور منظم انجام دهید، دوندگی، پیاده‌روی سریع، دوچرخه سواری یا شنا کردن باعث حفظ جریان صحیح خون و جلوگیری از تجمع مایعات در عروق می‌شوند. توصیه می‌شود که حداقل 15 دقیقه در روز این ورزش‌ها انجام دهید (البته با تأیید پزشک) و تناسب اندام خود را همیشه حفظ کنید. مشخص شده است که ورزش کردن به طور منظم باعث کاهش شدت و ظاهر عروق واریسی می‌شود.

 پاهای خود را خم کنید

حتی اگر شما قادر به انجام کامل ورزش‌های قلبی عروقی نباشید کمی پاهای خود را بالا برده یا مچ پای خود را به صورت دوار حرکت دهید تا عروق واریسی شما تحت کنترل بمانند. زمانی که عضلات پاهای خود را منقبض می‌کنید، خون به سمت بالای پاها و قلب حرکت می‌کند. با چند مرتبه خم کردن پاهای خود، چرخش مچ پاها یا حرکت پاشنه پا به سمت عقب و جلو می‌توانید گردش خون را افزایش داده و خون را از عروق واریسی خارج کنید.

 استفاده از جوراب‌های فشاری مخصوص واریس

می‌توانید جوراب‌های فشاری مخصوص واریس را که در بیشتر داروخانه‌ها وجود دارد تهیه کنید زیرا به بهبودی گردش جریان خون در پاهای شما کمک می‌کند. همان طور که در بالا توضیح داده شد، زمانی که ساق پا تحت فشار قرار می‌گیرد، خون به سمت قلب حرکت داده می‌شود و در عروق جمع نمی‌شود. شما می‌توانید از جوراب‌های ضعیف‌تر – 20 میلی‌متر جیوه – یا جوراب‌های قوی‌تر – 60 میلی‌متر جیوه – استفاده کنید. جوراب‌های قوی‌تر معمولاً با نسخه پزشک فروخته می‌شوند. این جوراب‌ها، رنگ‌ها و شکل‌های مختلفی دارند که برای قسمت‌های مختلف پا قابل استفاده هستند و معمولاً به اندازه کافی برای استفاده روزانه راحت هستند.

 درمان تخصصی واریس 

 سه روش برای درمان عروق واریسی بزرگ وجود دارد.

 ابلیشن رادیوفرکانسی یا ابلیشن لیزری

اولین روش درمانی، ابلیشن رادیوفرکانسی یا ابلیشن لیزری نامیده می‌شود که در آن از کاتتر برای بیحس کردن پا و گرم کردن پا تا زمان بسته شدن رگ استفاده می‌شود. اطراف عروق بیحس می‌شوند تا از آسیب‌دیدگی عصب و سوزش پوست جلوگیری شود. برای انجام این کار نیازی به ایجاد شکاف جراحی نیست، فقط یک کاتتر کوچک برای دسترسی به رگ و بستن آن مورد استفاده قرار می‌گیرد.

 چسب عروق

یک روش درمانی دیگر، چسب عروق است. پزشکان در این روش نیز از یک کاتتر استفاده می‌کنند اما درون آن را چسب می‌ریزند و سیاهرگ مورد نظر را می‌بندند. برای انجام این عمل شما بیهوش نمی‌شوید و احتمال آسیب‌دیدگی عصب‌ها به دلیل گرما وجود ندارد.

 اسکلروتراپی 

سومین روش درمانی، اسکلروتراپی است که در آن از یک فوم شیمیایی برای بستن سیاهرگ استفاده می‌شود. پزشک با استفاده از اولتراسوند، رگ مورد نظر را پیدا کرده و خط وریدی را داخل آن قرار می‌دهد.

سپس پزشک تخت را به گونه‌ای تنظیم می‌کند که سر بیمار پایین و پاهای او بالا قرار داشته باشند. پاها باید 20 سانتی‌متر بالاتر از سطح قلب قرار گیرند تا خون رگ مورد نظر تخلیه شود. بعد از آن پزشک فوم شیمیایی را تزریق کرده و زمانی که این فوم به دیواره رگ می‌رسد آن را تخریب می‌کند.

در حالی که انجام این روش‌های درمانی به دلیل آسیب‌دیدگی دریچه‌های عروق معمولاً از نظر پزشکی ضروری است اما برخی روش‌های درمانی دیگر جراحی نیز ممکن است با اهداف زیبایی انجام شوند.