آنژین پکتوریس قلبی بیماری است که تا حد زیادی با علامت اصلی آن مشخص می‌شود. این اصطلاح از لاتین گرفته شده و به معنای درد قفسه سینه است. این بیماری به دلیل کمبود موقت خون‌رسانی به قلب است که منجر به کمبود اکسیژن به بافت قلب می‌شود. آنژین پکتوریس قلبی ایسکمی برگشت‌پذیر است و به حدی نمی‌رسد که باعث آسیب دائمی قلب شود.
این بیماری معمولاً با درد قفسه سینه ناگهانی، حاد و گذرا تظاهر می‌کند. سنگینی در قفسه سینه و اندام فوقانی، گزگز یا درد در همان محل، خستگی، تعریق، حالت تهوع نیز از دیگر علائم این بیماری است. همچنین علائم آن می‌تواند از فردی به فرد دیگر از نظر شدت و مدت بسیار متفاوت باشد.
در ادامه یک راهنمای کلی برای شما آورده شده است تا به‌خوبی با این بیماری آشنا شوید.
آنژین پکتوریس قلبی چیست؟
آنژین به چندین شکل متمایز می‌شود:
آنژین پایدار یا فشاری
این آنژین در اثر فعالیت بدنی، سرما یا احساسات ایجاد می‌شود. در این حالت، علامت بیماری زمانی رخ می‌دهد که فعالیت بدنی در حال انجام است، به‌خصوص زمانی که در معرض دمای پایین قرار می‌گیریم یا در اوج استرس عاطفی هستیم. این رایج‌ترین و همچنین قابل‌کنترل‌ترین شکل آنژین است.
آنژین ناپایدار
در این حالت درد به طور غیرمنتظره حتی در حالت استراحت یا به دلیل تلاش‌های بدنی متوسط رخ می‌دهد. علت ممکن است انسداد موقت یک شریان کرونر توسط یک لخته باشد که ترومبوس نیز نامیده می‌شود که در یک بیماری آترواسکلروتیک دیواره عروق ایجاد می‌شود. به همین دلیل خطرناک‌ترین شکل است که باید به‌سرعت درمان شود، زیرا به‌شدت با خطر پیشرفت به سمت انفارکتوس حاد میوکارد همراه است.
آنژین واریانت یا پرینزمتال را نیز می‌توان نوعی آنژین ناپایدار در نظر گرفت. آنژین متفاوت در اثر اسپاسم در یکی از شریان‌های کرونر، با باریک شدن هرچند موقتی، رگ ایجاد می‌شود تا به طور قابل‌توجهی جریان خون را مختل کند و باعث ایسکمی همراه با درد قفسه سینه شود.
آنژین ثانویه
این شکل شامل تمام آن اشکال است که ناشی از باریک شدن یا انسداد عروق کرونر نیست، بلکه توسط سایر آسیب‌شناسی‌ها مانند نارسایی آئورت، تنگی میترال، کم‌خونی شدید، پرکاری تیروئید و آریتمی ایجاد می‌شود.
علل آنژین پکتوریس قلبی چیست؟
همان‌طور که در بالا نیز اشاره کردیم، آنژین به دلیل کاهش موقت خون‌رسانی به قلب ایجاد می‌شود. خون حامل اکسیژن موردنیاز بافت‌های عضله قلب برای زندگی است. اگر جریان خون ناکافی باشد، شرایط ایسکمی ایجاد می‌شود. کاهش جریان می‌تواند با باریک شدن شدید شریان‌های کرونری (تنگی) ایجاد شود، به‌طوری‌که با افزایش نیاز اکسیژن توسط بافت قلب (در حین فعالیت بدنی، سرما یا استرس عاطفی)، کمبود اکسیژن وجود دارد.
علائم آنژین پکتوریس قلبی چیست؟
علائم آنژین عبارتند از:
- درد شدید، سنگینی، سوزن‌سوزن شدن یا درد در قفسه سینه که گاهی اوقات می‌تواند به شانه‌ها، بازوها، آرنج‌ها، مچ دست، پشت، گردن، گلو و فک منتشر شود.
- درد طولانی‌مدت در قسمت بالای شکم
- تنگی نفس
- تعریق
- غش کردن
- حالت تهوع و استفراغ
چگونه از آنژین پکتوریس قلبی پیشگیری کنیم؟
پیشگیری از آنژین پکتوریس قلبی در درجه اول از طریق پیشگیری از تصلب شرایین عروق کرونر، با اجرای تمام اقدامات باهدف کنترل عوامل خطر اصلی قلبی عروقی انجام می‌شود. لازم است از سبک زندگی کم‌تحرک اجتناب شود، فعالیت بدنی متوسط و منظم انجام شود. از فعالیت بیش از حد و استرس روانی خودداری کنید. اجتناب از اضافه‌وزن و چاقی، رژیم غذایی سالم، کم‌چرب و سرشار از میوه‌ها و سبزی‌ها از دیگر روش‌های پیشگیری محسوب می‌شود. اجتناب از وعده‌های غذایی زیاد و مصرف الکل نیز ضروری است. ترک سیگار نیز یکی دیگر از راه‌های پیشگیری از این بیماری است.
افراد مبتلا به دیابت باید تمام اقدامات را برای کنترل قند خون کافی انجام دهند. علاوه بر این، فشارخون باید به طور دوره‌ای بررسی شود.
تشخیص آنژین پکتوریس قلبی
هرکسی که به یک دوره آنژین پکتوریس قلبی دچار شده است یا حتی مشکوک به ابتلا است، باید فوراً آن را برای آزمایش‌های مناسب به پزشک خود گزارش دهد که شامل موارد زیر است:
الکتروکاردیوگرام (ECG)
فعالیت الکتریکی قلب را ثبت می‌کند و امکان شناسایی وجود ناهنجاری‌هایی که نشان‌دهنده ایسکمی میوکارد هستند را می‌دهد. هولتر یک نظارت طولانی‌مدت ۲۴ ساعته ECG است. در مورد مشکوک به آنژین پکتوریس قلبی، هولتر این امکان را به شما می‌دهد تا نوار قلب در زندگی روزمره و به‌ویژه در شرایطی که بیمار گزارش می‌دهد علائم را ثبت کند.
تست استرس
این معاینه شامل ثبت نوار قلب درحالی‌که بیمار در حال انجام تمرینات بدنی به‌ویژه راه‌رفتن روی تردمیل یا رکاب زدن روی دوچرخه ورزشی است. این آزمایش بر اساس پروتکل‌های از پیش تعریف شده انجام می‌شود و هدف آن بهترین ارزیابی ذخیره عملکردی گردش خون کرونر است. هنگامی که علائم، تغییرات ECG، یا افزایش فشارخون ظاهر می‌شود، یا زمانی که حداکثر فعالیت برای آن بیمار در غیاب علائم و نشانه‌های ایسکمی به دست می‌آید، متوقف می‌شود.
بیشتر بخوانید: تست ورزش یا استرس چیست و چه کاربردی دارد؟
سینتی گرافی میوکارد
روشی است که برای ارزیابی ایسکمی ورزش در بیمارانی که الکتروکاردیوگرام آن‌ها به‌تنهایی به‌اندازه کافی تفسیر نمی‌شود استفاده می‌شود. همچنین در این حالت بیمار می‌تواند معاینه را با دوچرخه ورزشی یا تردمیل انجام دهد. مانیتورینگ الکتروکاردیوگرافی با تجویز داخل وریدی یک ردیاب رادیواکتیو همراه است که اگر خون‌رسانی به قلب منظم باشد در بافت قلب قرار می‌گیرد.
ردیاب رادیواکتیو سیگنالی را منتشر می‌کند که می‌تواند توسط یک دستگاه خاص، دوربین گاما، شناسایی شود. با تجویز رادیو ردیاب در شرایط استراحت و در اوج فعالیت، احتمال بروز کمبود سیگنال در وضعیت اخیر مورد ارزیابی قرار می‌گیرد که نشانه ایسکمی ورزشی در بیمار است.
این روش معاینه نه‌تنها امکان تشخیص وجود ایسکمی را فراهم می‌کند، بلکه اطلاعات دقیق‌تری در مورد محل و میزان آن نیز ارائه می‌دهد.
اکوکاردیوگرافی
یک تست تصویری است که ساختار‌های قلب و عملکرد قسمت‌های متحرک آن را به تصویر می‌کشد. این دستگاه یک پرتو اولتراسوند را از طریق یک پروبی که روی سطح آن قرار دارد به قفسه سینه می‌فرستد. در این روش می‌توان تصاویر را در لحظه در حین اجرای یک تست ورزش جمع‌آوری کرد و در این صورت اطلاعات ارزشمندی در مورد توانایی قلب برای انقباض صحیح در طول فعالیت بدنی ارائه می‌کند.
بیشتر بخوانید: مشاوره و درمان سایر مشکلات قلبی و عروقی
کرونوگرافی یا آنژیوگرافی کرونری
معاینه‌ای است که اجازه می‌دهد تا عروق کرونر را از طریق تزریق ماده حاجب رادیواپاک به داخل آن‌ها مشاهده کرد. معاینه در یک اتاق مخصوص رادیولوژی انجام می‌شود.
سی تی قلب یا توموگرافی کامپیوتری (CT):
یک آزمایش تصویربرداری برای ارزیابی وجود کلسیفیکاسیون ناشی از پلاک‌های آترواسکلروتیک در عروق کرونر است که نشانگر غیرمستقیم خطر بالای بیماری عروق کرونر است. با استفاده از دستگاه‌های کنونی که از ماده حاجب به‌صورت داخل وریدی نیز استفاده می‌کنند، می‌توان لومن کرونری را بازسازی کرد و اطلاعاتی در مورد هرگونه گرفتگی مهم به دست آورد.
رزونانس مغناطیسی هسته‌ای (MRI):
تصاویر دقیقی از ساختار قلب و رگ‌های خونی با ثبت سیگنال ساطع شده توسط سلول‌های تحت یک میدان مغناطیسی شدید تولید می‌کند. این تصاویر اجازه می‌دهد تا ساختار‌های قلب، عملکرد قلب و هرگونه تغییر در حرکت دیواره ثانویه به ایسکمی ناشی از فارماکولوژیک را ارزیابی کنید.
درمان‌های آنژین پکتوریس قلبی
درمان آنژین باهدف بهبود خون‌رسانی عروق کرونر و جلوگیری از خطر حمله قلبی و ترومبوز انجام می‌شود. درمان شامل چندین گزینه دارویی یا جراحی است که توسط متخصص قلب بعد از استفاده از روش‌های تشخیص، تجویز می‌شود:
نیترات‌ها (نیتروگلیسیرین)
دسته‌ای از داروهایی است که برای تقویت عروق کرونر استفاده می‌شود، بنابراین باعث افزایش جریان خون به قلب می‌شود.
آسپرین و آنژین پکتوریس قلبی
مطالعات علمی نشان داده‌اند که آسپرین احتمال حمله قلبی را کاهش می‌دهد. اثر ضد پلاکتی این دارو از تشکیل ترومبوز جلوگیری می‌کند. همین عمل توسط سایر داروهای ضد پلاکتی (تیکلوپیدین، کلوپیدوگرل، پراسوگرل و تیکاگرلور) نیز انجام می‌شود که باتوجه‌به شرایط بالینی مختلف، می‌توانند به‌صورت جایگزین یا همراه با خود آسپرین تجویز شوند.
بتا بلوکر‌ها
ضربان قلب را کند می‌کنند و فشارخون را کاهش می‌دهند، بنابراین به کاهش کار قلب و در نتیجه نیاز به اکسیژن آن کمک می‌کنند.
استاتین‌ها
داروهایی برای کنترل کلسترول که تولید و تجمع آن در دیواره رگ‌ها را محدود می‌کند و پیشرفت آترواسکلروز را کند می‌کند.
آنتاگونیست‌های کلسیم
این داروها اثر گشادکننده بر روی عروق کرونر دارند که باعث افزایش جریان خون به قلب می‌شود.
درمان با جراحی
آنژیوپلاستی عروق کرونر از راه پوست، عملی است که شامل قراردادن یک بالون کوچک در حین آنژیوگرافی در کرونری است که معمولاً با ساختار مشبک فلزی (استنت) همراه است که بادکرده و منبسط می‌شود و رگی که گرفته است را باز می‌کند. این جراحی کم تهاجمی است. اما بای پس عروق کرونری یک جراحی باز است که بیمار تحت بیهوشی عمومی انجام می‌شود.
